Polityk, mąż stanu, marszałek Polski. W 1892 r. rozpoczął działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej. Opowiadał się za łączeniem haseł socjalistycznych z postulatem niepodległości Polski traktując wyzwoleńcze ruchy narodów ujarzmionych przez Rosję jako główną siłę rewolucyjną, zdolną zniszczyć carat.
Piłsudski zorganizował w Galicji Związki Strzeleckie, w 1912 doprowadził do utworzenia Polskiego Skarbu Narodowego, a następnie Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, która mianowała go Komendantem Głównym wszystkich polskich sił wojskowych.
Podczas I wojny światowej Piłsudski został dowódcą 1 pułku (1915 dow. I Brygady), odnosząc kilka efektownych zwycięstw na froncie rosyjskim. Jednocześnie powołał tajną Polską Organizację Wojskową.
W 1916 Piłsudski odszedł z Legionów, sukcesywnie porzucając koncepcję wiązania losów sprawy polskiej ze zwycięstwem państw centralnych. Ostateczne zerwanie z tą polityką nastąpiło w połowie 1917, kiedy doszło do aresztowania Piłsudskiego przez Niemców, a POW przeszła do działań antyniemieckich. Autorytet Piłsudskiego wzrósł, stał się symbolem walki z zaborcami. Po uwolnieniu z Magdeburga przejął władzę z rąk Rady Regencyjnej (14 listopada 1918), kilka dni później objął stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa, sprawując jednocześnie naczelne dowództwo sił zbrojnych.
Na początku 1919 r. porozumiał się z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu, doprowadzając do powstania koalicyjnego rządu Ignacego Paderewskiego. Sam nadal pełnił funkcję naczelnika państwa. Dążył do oderwania od Rosji zachodnich ziem byłego imperium i stworzenie tam systemu państw narodowych, przyjaznych wobec Polski. Plany te wywołały zdecydowany opór Rosji, co doprowadziło do wojny polsko-bolszewickiej 1919?1921. Polska zwyciężyła, ale plany się nie powiodły. Konstytucja marcowa z 1921 r. ograniczyła kompetencje głowy państwa do zadań czysto reprezentacyjnych. W tej systuacji Piłsudski zrzekł się wszelkich funkcji państw i zamieszkał w Sulejówku.
W maju 1926 r. dokonał przy pomocy wojska zbrojnego zamachu stanu popartego przez partie lewicowe. W 1926-30 Piłsudski zmierzał do rozszerzenia politycznego zaplecza obozu sanacyjnego, stworzył m.in. Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. Po jego śmierci obóz sanacyjny pogrążył się w konfliktach wewnętrznych, które przekreśliły znaczenie przeprowadzonej w 1935 r. reformy konstytucyjnej.
Józef Piłsudski i Edward Rydz-Śmigły podczas wojny polsko-bolszewickiej
Młody Piłsudski po powrocie z Syberii
Piłsudski w Otwocku w 1915 (z prawej siedzi m.in. jego ówczesny adiutant, Bolesław Wieniawa-Długoszowski)
Wraz z doradcą Bogusławem Miedzińskim w Lublinie w 1917
Józef Piłsudski ze swoim sztabem w Kielcach w 1914. Fot. Adam Dulęba
Wszystkie komentarze