- Plansza przedstawia pamiątki rodzinne, które przekazał pan Jerzy Tedeszwili - mówi Anna Jankowska, autorka wystawy. - Podchodzę do niej z bardzo dużym sentymentem. Tedeszwili urodził się w 1928 r. w Radomiu, ale wcześnie stracił matkę i babcia wychowywała go w Ostrogu w dzisiejszej Gruzji. Do Radomia wrócił dopiero w 1942 r. Na planszy widzimy jego dom w Ostrogu, który stoi do dziś. Obecnie mieszka w nim kolega pana Jerzego. Jest tutaj też np. świadectwo ukończenia przez niego szkoły w Gruzji, dokumenty mówiące o jego powrocie do Radomia, świadectwa szkolne. Jerzy Tedeszwili skończył Techniczną Szkołę Lotniczą w Wojsku Polskim - dodaje.
Na planszy znajdują się także pamiątki mówiące o jego wieloletniej pracy w radomskim Radoskórze.
- To prezes Południowo-Mazowieckiego Banku Spółdzielczego. Obecnie mieszka w Mazowszanach - mówi Jankowska. - Na wystawę przyniósł zdjęcia dziewięciu rodzin, najstarsze z nich pochodzą z 1881 r. i przedstawiają Helenę z domu Brdycką i Macieja Lecha. Pani Helena była córką powstańca listopadowego, a Maciej Lech powstańcem styczniowym. Spotkali się na zesłaniu i w Irkucku założyli rodzinę. Ich syn zrobił karierę w carskiej armii na Syberii, był też naczelnikiem powiatu Wysp Komandorskich w stopniu radcy dworu - dodaje.
Na planszy znajdują się zdjęcia oraz różne dokumenty, np. świadectwo ukończenia kursu felczerskiego. To prawdziwy ewenement.
- W zasobie naszego archiwum nie ma takiego świadectwa. Owszem, zdarzają się świadectwa z wizerunkiem cara Mikołaja II, natomiast nie ma świadectwa z wizerunkami carewicza Aleksego i carycy Aleksandry - podkreśla Jankowska.
W zbiorze pamiątek od Sadurskiego znajduje się także m.in. oryginalne zdjęcie przedstawiające żołnierzy Armii Krajowej podczas zgrupowania w Lasach Przysuskich w czasie akcji ?Burza? w 1944 r.
Radomski malarz udostępnił archiwum wiele pamiątek i zdjęć dokumentujących dzieje jego rodziny. Na wystawie obejrzeć można fotografie przedstawiające np. jego dziadka, który w mundurze armii pruskiej podczas I wojny światowej brał udział w bitwie pod Verdun, czy matki Mańczyńskiego na spacerze po Radomiu z Janiną Grzecznarowską, żoną prezydenta Józefa Grzecznarowskiego.
- W zbiorze znajdują się także pocztówki z czasów II wojny światowej. Są na nich znaczki z Adolfem Hitlerem - mówi Jankowska. - Możemy także zobaczyć dokumenty potwierdzające to, że Mańczyński jako malarz wspierał "Solidarność".
- Lucjan Kołodziejski brał udział w wojnie w polsko-bolszewickiej, walczył w obronie Lwowa - mówi autorka wystawy. - W gablocie znajduje się dyplom, który potwierdza otrzymanie przez Lucjana Kołodziejskiego Krzyża Wołynia I klasy. Dyplom został w przeszłości przecięty na pół, a następnie schowany, żeby go ochronić przed zniszczeniem. Na wystawie zaprezentowaliśmy go w całej okazałości - podkreśla Jankowska.
- Franciszek Lachowicz urodził się w Białymstoku. Przez wiele lat wraz z rodzicami mieszkał we Francji, gdzie skończył konserwatorium. W 1939 r. jego rodzina wróciła do Radomia. Na wystawie znajdują się miniatury jego odznaczeń wojskowych - opowiada autorka wystawy. - Jego losy potoczyły się tak, że podczas II wojny światowej wyzwalał Polskę od wschodu z armią Berlinga. Po wojnie chciał dalej robić karierę w wojsku, ale jego matka się na to nie zgodziła, więc zatrudnił się w Zakładach Metalowych, gdzie pracował przez wiele lat. Właśnie tam zrobił nóż, który znajduje się w gablocie. Franciszek Lachowicz wykonał go z odłamka bomby.
- To Pismo Święte z 1838 r. oraz zbiór kazań na każdą niedzielę i wszystkie święta z 1866 r. To księgi, które w rodzinie były przekazywane z pokolenia na pokolenie od XIX w. Z kolei zdjęcie przedstawia prababcię Katarzyny Rutkowskiej, która w cieszyńskim stroju ludowym czyta Biblię - opowiada Jankowska.
- Pan Stefan Pawlak był krawcem i szył mundury dla partyzantów ze zgrupowania ?Ośka?, a jego żona była w AK. Na wystawie mamy też pamiątki od pana Wiosny, którego rodzice, Barbara i Tadeusz, zostali oskarżeni w procesie "Igły". Tadeusz Wiosna został wówczas skazany na dożywocie, wyszedł po ośmiu latach na mocy amnestii. Jego żona w więzieniu przesiedziała cztery lata - mówi Jankowska.
Na wystawie obejrzeć można wiele innych pamiątek po partyzantach, np. oryginalne zdjęcie żołnierzy organizacji Wolność i Niezawisłość z oddziału Franciszka Jaskulskiego "Zagończyka" zrobione przed ujawnieniem w 1946 r.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze