Koniec zmiany w radomskich zakładach na Gołębiowie czy przy 1905 Roku był codziennym wielkim testem dla komunikacji miejskiej w Radomiu. Kursujące po mieście w latach 70. autosany czy jelcze ?ogórki? nie były w stanie szybko zabrać na pokład wszystkich pracowników. Tysiące ludzi kończyło pracę o jednej godzinie.
Fot. archiwum
Dlatego, kiedy w 1979 roku do Radomia trafiły pierwsze Jelcze PR110, wydawało się, że będzie trochę lepiej. 12-metrowe autobusy były dłuższe niż te, które kursowały do tej pory. Wyprodukowane były na licencji francuskiego Berlieta. ? W stosunku do oryginału były wydłużone, dodano im trzecie drzwi z tyłu ? mówi Krzysztof Kowal, dyrektor ds. techniczno-eksploatacyjnych, pracuje w MPK od ponad 30 lat.
Fot. Tomasz Dybalski
Trzy lata później do miasta trafiły pierwsze przegubowe ikarusy. One też miały rozwiązać problemy związane z ówczesnymi przewozami. Ale ludzi jeździło tyle, że sytuacja uległa poprawie tylko trochę. ? Myśmy wtedy wysyłali prośby do części zakładów, żeby zaczynali i kończyli pracę pół godziny później, bo nie byliśmy w stanie dowieźć i rozwieźć pracowników wszystkich zakładów o jednej godzinie ? opowiada Kowal.
Tym bardziej, że pierwsze ?francuskie? jelcze nie jeździły bezawaryjnie. ? Przez to wydłużenie mieliśmy duże problemy z tylnym zawieszeniem. Była nawet zasada, że one przyjeżdżały do nas, kursowały siedem lat i potem z automatu trafiały do remontu kapitalnego ? wspomina dyrektor.
Bardziej trwałe były ikarusy. O węgierskich autobusach mówiło się, że nie da się ich zajeździć. Zresztą w niektórych polskich miastach zdarzały się egzemplarze, które kursowały nawet ponad 30 lat. U nas kilka sztuk przejeździło 24 lata. Mechanicy mówili, że ikarusa da się naprawić młotkiem i śrubokrętem. ? I jelcze, i ikarusy to były proste konstrukcje. Jak odpalił, to pojechał. Problemy były z zawieszeniem, ale to przez stan naszych dróg ? zaznacza Krzysztof Kowal.
ANDRZEJ MICHALIK
W latach 80. rozpoczęła się produkcja nowego modelu jelcza.
? M11. Można powiedzieć, że ten 11-metrowy autobus był połączeniem jelcza z ikarusem. Z zewnątrz wyglądał podobnie do francuskiego pierwowzoru, ale produkowano go na podwoziu ikarusa. Takie autobusy miejski przewoźnik miał od 1985 r.
Przez kilkanaście lat to na jelczach i ikarusach opierała się radomska komunikacja. Te pierwsze były lekko unowocześniane, w 1996 roku MPK kupiło 10 sztuk jelczy 120MM z silnikami MAN-a i automatyczną skrzynią biegów. Do dziś w MPK można usłyszeć, że były to najbardziej niezawodne autobusy w historii spółki.
Najbardziej niezawodne w starych pojazdach były tylne mosty. ? Po prostu niezniszczalne. Kiedyś dostawaliśmy części zamienne z rozdzielnika. Przyjeżdżały nowe autobusy i razem z nimi jakaś partia części. Od 1979 do 2008 r. mieliśmy 192 jelcze w różnych konfiguracjach i tylko raz czy dwa robiliśmy te mosty ? mówi Kowal.
ANDRZEJ MICHALIK
W tym samym roku do Radomia przyjechały na testy pierwsze autobusy niskopodłogowe. Przewoźnik ściągnął do Radomia MAN-a i Neoplana. Choć za zachodnią granicą pierwsze niskopodłogowce wyjechały pod koniec lat 80., u nas wzbudziły niemałą sensację. Kursujące po mieście autobusy jeździły wiecznie zatłoczone. Stały się taką atrakcją, że całe rodziny szły się przejechać nowym autobusem.
Rok później ogłoszono przetarg na dostawę niskopodłogowych autobusów do Radomia. Wygrała go firma Neoplan Polska i jeszcze w 1997 r. na ulice wyjechały pierwsze pojazdy tej marki. Wtedy zaczęła się nowa era w komunikacji miejskiej. Neoplany były zupełnie innymi autobusami niż kursujące do tej pory po mieście. Bardziej wygodne, nowoczesne. Kontrakt podpisano na dostawę 80 sztuk, parę lat później zamówienie zostało zmniejszone o 20 autobusów.
Sukcesywnie wycofywano najstarsze jelcze. Także ikarusy, choć nowe autobusy przegubowe do Radomia nie przyjeżdżały. Uznano wtedy, że z powodzeniem zastąpią je jednoczłonowe, piętnastometrowe neoplany. Takie podejście było zresztą w wielu miastach Polski, dziś wszyscy po cichu z tej koncepcji się wycofują.
Tomasz Dybalski
Fabrycznie nowe autobusy przegubowe miasto kupiło dopiero w ub.r., po 13 latach od zakupu ostatnich nowych ikarusów.
Kiedyś były inne autobusy i inaczej się też nimi jeździło. W czasach PRL nikt nie myślał o, dziś sztywno określonej, pojemności autobusów. Do przegubowych ikarusów wsiadało czasem blisko 300 pracowników Łucznika czy Radoskóru. Trudno było kontrolować punktualność autobusów. Zdarzało się, że kierowca zrobił sobie przerwę na obiad, nie wykonał jednego czy dwóch kursów. I w dużej części przypadków nikt się o tym nie dowiadywał. Autobusy jeździły stadami, zdarzało się, że na przystanek naraz podjeżdżały dwie, czy nawet trzy ?siódemki? albo ?dziewiątki?.
? Mieliśmy taki przypadek, kiedy kierowca zjechał do zajezdni dwie godziny wcześniej niż powinien. Okazało się, że przejechał tyle kursów, ile powinien, ale jeździł od pętli do pętli bez postojów i bez zabierania pasażerów ? przypomina sobie Krzysztof Kowal. Dziś takie sytuacje można wspominać z uśmiechem, bo natychmiast zareagowałby MZDiK.
Tomasz Dybalski
Automatyczny system kontroli punktualności uruchomiono w Radomiu w połowie lat 90., już po utworzeniu Zarządu Transportu Miejskiego. Autobusy wyposażono w nadajniki Lason, a w kilku punktach miasta zamontowano czujniki, które rejestrowały każdy przejazd autobusu. Dziś w pojazdach są nadajniki GPS i na bieżąco można śledzić położenie każdego z nich. Podgląd mają nie tylko pracownicy Miejskiego Zarządu Dróg i Komunikacji czy przewoźników. Na stronie MZDiK jest dostępna dla każdego mapa, na której można śledzić położenie autobusów.
? Standardy znacznie się zmieniły. 30 lat temu wystarczyło, że pasażer zmieści się do autobusu. Dziś standardem stały się niska podłoga, klimatyzacja i elementy związane z bezpieczeństwem, jak system gaszenia silnika ? wylicza Krzysztof Kowal. ? To u nas są standardy na dziś, ale w niektórych krajach obowiązują od jakiegoś czasu. Właśnie kupiliśmy używane, dziesięcioletnie MAN-y z Norwegii, które mają wszystkie te elementy wyposażenia ? dodaje.
Tomasz Dybalski
Do naprawy nowoczesnego solarisa nie podchodzi się bez komputera. ? Stare autobusy miały jeszcze jedną zaletę, przez lata produkowano je identyczne. Dziś autobusy sprzed roku różnią się od tych sprzed czterech lat. Radomski przewoźnik prowadzi autoryzowany serwis autobusów kilku marek. Żeby autoryzację utrzymać, pracownicy muszą się szkolić cały czas. ? Technologia zmienia się naprawdę szybko ? podkreśla dyrektor w MPK. ? Jeden z nowo przyjętych kierowców nie chciał nawet jelczem wyjechać na trasę. Stwierdził, że nie uczył się takim jeździć ? dodaje.
Nowe autobusy mają automatyczne skrzynie biegów i kierowcy nie muszą siłować się, żeby wrzucić ?czwórkę?, zamiast ciężko odsuwanych okien jest klimatyzacja, szyby nie dzwonią na każdej nierówności. Dziś MPK ma tylko jednego zabytkowego ikarusa.
W połowie czerwca na złom pojechało ostatnie siedem jelczy wyprodukowanych między 1993 a 2000 rokiem. Starsi kierowcy mówią, że skończyła się historia.
ANDRZEJ MICHALIK
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze