Sporty, klubowe, radomskie czy ekstra mocne - te papierosy popularne w czasach PRL produkowano w zakładach w Radomiu. Właśnie mija setna rocznica powstania przemysłu tytoniowego w Radomiu.
Ten artykuł czytasz w ramach bezpłatnego limitu

Decyzja o budowie w Radomiu wytwórni papierosów zapadła w 1922 r. Fabryka Polskiego Monopolu Tytoniowego obok Fabryki Broni była w dwudziestoleciu międzywojennym największym zakładem państwowym w mieście.

Projektant siedziby - Stefan Szyller

Pierwsze obiekty PMT zlokalizowano przy kolejowej bocznicy Lustrzana na terenach należących poprzednio do rosyjskiego monopolu spirytusowego. Zespół nowo powstających tam budynków zaprojektował w 1923 r. architekt Stefan Szyller, jeden z najaktywniejszych w tym czasie w Radomiu. To według jego rysunków wznoszono m.in. kościół pod wezwaniem św. Teresy na Borkach, przebudowywano kościół bernardyński.

Zakłady tytoniowe w Radomiu
Zakłady tytoniowe w Radomiu archiwum

Szyller nadał siedzibie zakładu charakterystyczny dla epoki modernistyczny kształt oraz wygląd elewacji. Składała się ona z "surowego" żelbetowego szkieletu, który wypełniały ściany z czerwonej cegły ze specjalną rombową dekoracją z przepalonych cegieł. Obecnie nie ma śladu po eleganckiej, szyllerowskiej elewacji, która zniknęła pod styropianem i tynkiem. Zamurowano też dużą część okien budynku. Ciekawostką jest fakt, że godło Polski znajdujące się we froncie fabryki szczęśliwie przetrwało okres okupacji niemieckiej i dopiero komuniści pozbawili orła korony.

Na rynek wkraczają papierosy Wisła i Sport

Pierwsze zabudowania fabryki papierosów gotowe były już w 1924 roku. Po uruchomieniu produkcji pracę w PMT znalazło zaś aż 800 osób. Produkowano papierosy Wisła i Sport, wytwarzano także tytoń papierosowy. W latach 30. nastąpiła dalsza rozbudowa firmy oraz wzniesiono składy tytoniu przemysłowego przy ul. Wierzbickiej.

Zakłady tytoniowe w Radomiu
Zakłady tytoniowe w Radomiu archiwum

W 1936 r. załoga radomskiej "tytoniówki" przyłączyła się do strajku innych firm tej branży, domagając się zmniejszenia wysokości podatku nałożonego na robotników.

Fot. Fotopolska.eu

Fabryka była czynna przez całą okupację niemiecką, nie została przez cofające się oddziały niemieckie zdewastowana i ograbiona ze sprzętu. Produkcja ruszyła więc już wkrótce po wyzwoleniu, w styczniu 1945 r.

Fot. Fotopolska.eu

Modernizacja zakładu, radomska "tytoniówka" wkracza na światowe rynki

Po wojnie zlikwidowano pracę ręczną w oddziale pakowalni, zmechanizowano transport, zamontowano linie pneumatycznego rozlistkowania tytoniu oraz wymieniono stare maszyny na bardziej nowoczesne. Jak można przeczytać w książce "Przemysł Radomia" pod redakcją Stefana Witkowskiego z 1970 r., "w modernizacji zakładu jest ogromny wkład załogi przedsiębiorstwa. W zakładzie zgłoszono 648 usprawnień pracowniczych oraz zastosowano dwa opatentowane wynalazki". Stale wzrastała także produkcja papierosów. W 1945 r. firma wytwarzała 510 mln sztuk papierosów rocznie, a w 1964 r. już ponad 19,5 mld. Część produkcji - w 1964 r. ponad 5 mld sztuk - eksportowano.

Papierosy 'Radomskie'
Papierosy 'Radomskie' archiwum

W tytoń ZPT zaopatrywały się głównie na plantacjach z okolic Jędrzejowa, Pińczowa i Buska. Surowiec sprowadzany był także z zagranicy. W "Przemyśle Radomia" można znaleźć dane, że w 1964 r. zużyto w fabryce do produkcji ponad 13 tys. ton tytoniu krajowego i prawie 5 tys. surowca zagranicznego.

Najpopularniejszymi markami wypuszczanymi przez ZPT były: Klubowe, Extra mocne, Sport, Popularne i sztandarowe Radomskie.

Przywileje dla załogi, papierosy na kartki

W 1964 r. w fabryce pracowało 1816 osób, z czego 879 stanowiły kobiety. W tym czasie załoga Zakładów Przemysłu Tytoniowego w Radomiu miała do swojej dyspozycji firmowy żłobek, przedszkole, przychodnię lekarską, dom kultury z salą widowiskowo-kinową (kino Mewa na ponad 400 miejsc).

Zakłady Tytoniowe
Zakłady Tytoniowe Fot. Mirosław Kowalski

Szczególnie pożądana była znajomość z kimś z załogi ZPT w ciężkich latach stanu wojennego i w czasach, kiedy papierosy były na kartki. Załoga dostawała ponadkartkowe przydziały, a że nie wszyscy przecież pracownicy fabryki palili papierosy, przydziały można było odkupić. W połowie lat 90. firma została sprywatyzowana. Dzięki sprawnie przeprowadzonej restrukturyzacji i wysiłkom nowych właścicieli miała szczęście i nie podzieliła losu większości radomskich zakładów, które splajtowały.

Imperial Tobacco Group kontynuuje tradycje "tytoniówki"

W 1995 r., w wyniku procesu prywatyzacji, partnerem strategicznym ZPTR SA został francuski koncern tytoniowy Seita. Uruchomiono wówczas program modernizacji maszyn produkujących i pakujących i wprowadzono nowy system pracy. W 2000 roku ZPTR SA zmieniły nazwę na Altadis Polska SA i weszły w strukturę Grupy Altadis. Cały czas przeprowadzano modernizację zakładu. W 2008 r. Grupa Altadis została przejęta przez Imperial Tobacco Group.

Fot. Marta Dudzińska / Agencja Wyborcza.pl

Zakład w Radomiu pod nową nazwą Imperial Tobacco Polska Manufacturing SA stał się częścią międzynarodowej Grupy Imperial Tobacco, produkującej wyroby tytoniowe. Produkty z radomskiej fabryki trafiają na rynek krajowy i rynki międzynarodowe. Są to głównie papierosy, ale także krajanka tytoniowa i sztabki filtrowe. Do głównych marek produkowanych w zakładzie należą: Brilliant, Gauloises Gitanes, Route 66, West, News, Bastos, Reval. Zakład obecnie zatrudnia około pół tysiąca osób.

icon/Bell Czytaj ten tekst i setki innych dzięki prenumeracie
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich.
Komentarze
-Co Wy tam palicie Stopczyk?
już oceniałe(a)ś
17
1
Stary dowcip mi się przypomniał - jak to podobno za komuny spotkali się przedstawiciele z zakładów tytoniowych z Krakowa i Radomia. Krakowiacy, poruszeni znacznie lepszymi wynikami sprzedaży tych drugich zakładów, pytają Radomiaków:
A trociny dodajecie?
Tak dodajemy.
A smołę dodajecie?
Tak, dodajemy.
A tytoń dodajecie?
Tak dodajemy.
A widzisz - oni dodają tytoń.
@5arbuzow
Było dokładnie odwrotnie.
Pamiętam.
Smrodu Klubowych z Radomia zapomnieć się nie da.
Te z Krakowa były "lepsze"
już oceniałe(a)ś
0
0
Najlepsze były Radomskie sporty w dziesiątkach.
@zenek60
Wszelkie insekt spadał z sufitu na talerz.
już oceniałe(a)ś
2
1
Zaczynalem swoja przygode z paleniem od radomskich Sportow w 10-tkach.Dawne to czasy.
już oceniałe(a)ś
4
1
Na szczęście nie palę tytoniu już od 1998 roku a zaczynałem oczywiście od Sportów gdy kosztowały 3,00zł za paczkę.Gdy weszły na rynek Radomskie w biało-czerwonym opakowaniu okrytym celofanową folią,na wiele lat przerzuciłem się właśnie na nie mimo że kosztowały wtedy 4,40zł za paczkę ale były lepiej wykonane no i miały prawdziwy filtr żeby w krótkim czasie przejść na namiastkę ustnika z filtrem.
Dziś bardzo ale to bardzo dziwię się palaczom papierosów że nie krzyczą głośno o niesamowicie niskiej jakości wykonania papierosów dopuszczonych do legalnej sprzedaży. 15 zł i więcej,za paczkę 25 sztuk wymaga rzetelności wykonania a przede wszystkim zachowania walorów smakowych , MIMO TEGO ŻE TO TRUCIZNA !!
Jak to dobrze że komentuję to jako były palacz tytoniu...
@A...
Nie piedrolcie, A... ! Sporty NIGDY nie kosztowały 3 zł. 3,50, owszem. Mówiąc o niby-radomskich, w rzeczywistości mówisz o Klubowych - zgadza się i cena, i wygląd paczki. Alzheimerek łapie? , kłamczuszku ty mój?
już oceniałe(a)ś
0
1
"Sporty" radomskie - kto dziś pamięta? Były najlepsze. Krakowskie się nie umywały. 3,50 zł/paczka 20 sztuk. Ach, te wspomnienia...
już oceniałe(a)ś
2
0
w czasach słusznie minionych - "wykopki" w Tytoniówce... :-)))
@v_1958
ktoś dał minusa...
dlaczego??? trzy dni wolne od klasówek, odpowiedzi przy tablicy i odrabiania lekcji!
no i dowolnych fajek w bród! :-)))
już oceniałe(a)ś
0
0
Radomskie z acetatowym to u schyłku ich produkcji były (tak samo jak caro niebieskie i czerwone) wcześniej były z normalnym bibułkowym filtrem i podajże w bazowym/brązowo żółtym opakowaniu. i te były najpopularniejsze.
już oceniałe(a)ś
1
0
uHLljkAgmN5fOIFQ8mOl+jbkkLIib8F7LrzEbIrZtSA=