Nasza Szkapa jaka jest, każdy widzi. Od 15 lat [ZDJĘCIA]

Nieopodal dworca PKP, na Plantach jest miejsce, które przyciąga, jednoczy, uzależnia. Wchodzisz po krętych schodkach, otwierasz drzwi i dzwonek daje znać tym, którzy są w środku, że jesteś. Pewnie od razu usłyszysz czyjś śmiech i ktoś się z tobą przywita, nawet, jeśli jesteś nieznajomym. Wielce prawdopodobne, że muzyka wpadnie ci w ucho, ale jeśli nie - na wszelki wypadek nie zawracaj nikomu dupy jej ''zmianom''. Jesteś w Naszej Szkapie. Będzie swojsko, ciepło i klimatycznie. I na 90 procent tam wrócisz.

Nasza Szkapa przy Dowkontta obchodzi właśnie swoje 15. urodziny. Jej właściciel, Janusz Kiełczyński, twierdzi, że te lata zleciały jak pstryknięcie palcami, jak jeden dzień...

Jak zaczęła się historia Naszej, radomskiej, Szkapy?

- Wcześniej nie miałem nic wspólnego z przemysłem gastronomicznym ani... rozrywkowym - śmieje się Janusz. - Jak wiele osób w latach 90. straciłem pracę, trzeba było pomyśleć o tym, jak utrzymać rodzinę. Knajpa od dłuższego czasu chodziła mi po głowie. Pod koniec lat 90. kupiliśmy z żoną tu mieszkanie i postanowiliśmy zaadaptować je na potrzeby baru. To 103 m kw., część piwniczna została dokooptowana później, dwa lata temu - wspomina Kiełczyński.

Na początku nie było konkretnego pomysłu na lokal. - Chodziło nam o stworzenie w Radomiu przyjemnej, przytulnej knajpki, do której chłopak z dziewczyną mogą przyjść na randkę, posiedzieć przy świecach, wypić grzane piwo czy wino, spędzić miło czas przy fajnej muzyce, w dobrej atmosferze. Tego typu lokali wtedy w mieście nie było, nikt nie chciał się angażować w takie przedsięwzięcia. Radom był dość nieprzyjemnym i niebezpiecznym miastem. Wujek żony, który był przez 30 lat taksówkarzem w Radomiu, gdy dowiedział się o naszych planach, powiedział, żebyśmy otwierali lokal wszędzie, tylko nie na Plantach - opowiada Janusz. - Miasto bardzo się zmieniło, teraz jest jednym z bezpieczniejszych w Polsce, ale wtedy nie było dobrej atmosfery dla tego typu przybytków - dodaje.

W Naszej Szkapie światło jest przytłumione, ci co bardziej nieśmiali mogą pozostać niezauważeni, podyskutować kameralnie w którymś z licznych zakątków pubu albo po prostu posiedzieć i pokontemplować nad kuflem piwa. Można też pograć w rzutki, obejrzeć mecz, posłuchać muzyki na żywo, potańczyć. Jest przede wszystkim swojsko.

Skąd nazwa? - Z przyjacielem, który pomagał mi w malowaniu, sprzątaniu, przygotowywaniu baru, na jednej ze ścian wypisywaliśmy ewentualne nazwy, np. siwy dym. Nic nie pasowało. W końcu powiedziałem, że to musi być coś, co będzie kojarzyło się z biedą, krzesła, stoły są tu przecież siermiężne, proste. Nie może być sztuczności. On się wtedy zaczął śmiać i zaproponował dla żartu ''Nasza Szkapa''. Napisałem to na ścianie pośród innych nazw. W urzędzie, gdy już trzeba było zarejestrować działalność, pomyślałem, że rzeczywiście, ''Nasza Szkapa'' nie brzmi najgorzej - wspomina Janusz.

Przypomniał sobie nowelę Konopnickiej, przeczytał ją jeszcze raz. - Tam jest takie ładne motto, które umieściliśmy na menu. ''Szkapę kochaliśmy niezmiernie. Jak tylko zapamiętałem, na świecie zawsze był ojciec, matka i szkapa. Felka potem dopiero bociany przyniosły, Piotrusia takoż, ale szkapa należała do rzędu tych istot, które są zawsze. Są bo są''. Pasowały mi te słowa do pubu. Fajnie byłoby, gdyby do tego miejsca ludzie chcieli wracać, które dobrze im się kojarzy, jest swojskie, miłe - mówi.

Główne zarysy tego, jak powinna wyglądać Nasza Szkapa, tkwiły w głowie Kiełczyńskiego od dawna. Wreszcie trzeba było wprowadzić koncepcję w fazę realizacji. Okazuje się, że wiele przedmiotów tworzących klimat Szkapy, przeżywa w niej swoje drugie życie. - Krzesła, stoliki kupowaliśmy, jeżdżąc po targach staroci, antykwariatach albo z ogłoszeń. Pamiętam taką historię, gdy właśnie z anonsów dostałem adres starszej pani, która miała do sprzedania krzesła i stół. Te rzeczy stały, niszczały w jakiejś komórce z gołębiami. Podjechałem tam samochodem, dogadaliśmy się, kupiłem stolik, cztery krzesła, ale kobieta chciała, żebym wziął też wieszak drewniany, powyginany. Mówiłem, że już nie zmieszczę, ale za symboliczną kwotę w końcu go wziąłem. Próbując go wcisnąć do samochodu, przebiłem przednią szybę. Wieszak kosztował jakieś grosze, a szyba ze 400 zł? - zdradza Janusz.

Jak mówi, dobierając rzeczy do baru, starał się znaleźć te ciekawe, nawet dziwne. - To niełatwe. Ale są przedmioty, na które patrzysz i nie możesz jednoznacznie powiedzieć, co to jest, do czego służy. Są osoby, które bardzo dobrze orientują się, co jest czym. Gdzieś w rogu stoi szabla kozacka, o której niewiele wiedziałem, ale stały bywalec może o jej historii i przeznaczeniu opowiadać długo. Większość wystroju to przedmioty z historią - mówi tajemniczo Kiełczyński.

- Starałem się nie przepłacać, nie jest sztuką jechać i kupić żyrandol za tysiąc złotych. Zależało mi na interesujących przedmiotach, z tajemnicą, ale bez nadęcia, przepychu, który by tu po prostu nie pasował - komentuje Janusz.

Ulubiony przedmiot? Jak zdradza właściciel Szkapy, na pewno jest to jeden z plakatów z lat 50., obraz przedstawiający farę w Kazimierzu, walizki podróżne z XIX w., które dostał od znajomego prowadzącego antykwariat.

- Ludzie sami przynosili mi np. portrety swoich przodków, które leżały w piwnicach, kurzyły się, gniły. Mówili, że u mnie by to pasowało na ścianie. To miłe, tak tworzą się historie, atmosfera. Drewno, kolor ścian też robią swoje. Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że krągłości, które są w barze, mają wpływ na nastrój, samopoczucie klientów, że tworzą przyjazne miejsce. Kiedyś psycholog, który zajmował się takimi rzeczami, zapytał mnie, czy specjalnie tak dobierałem przedmioty w wystroju, że tak mało mam ostrokrawędziastych rzeczy. Robiłem to intuicyjnie i okazuje się, że okrągły stół jest przyjemniejszy. Widocznie coś w tym jest, bo ludzie faktycznie dobrze się tu czują - podkreśla z dumą.

Każdy, kto choć raz przestąpił próg Szkapy, wie, jakiej muzyki się tam spodziewać. Żadnego łubu-dubu czy radiowej sieczki na jedno, nomen omen, kopyto. Dobrze poczują się tu miłośnicy bluesa, rocka, szant, a nawet jazzu.

- Muzyka jest bardzo ważnym czynnikiem, który decyduje o doborze klientów. Świadomie, od początku chciałem tu gościć grupę ludzi związanych z piosenką turystyczną, górską, z szantami, z bluesem, muzyką Kaczmarskiego, Gintrowskiego, Starego Dobrego Małżeństwa, grupy Pod Budą. Lubię też puszczać w barze jazz, rocka jest sporo - wylicza Kiełczyński.

Czasem jest tak, że muzyka puszczana z głośnika zależy od tego, jaka grupa siedzi akurat w Szkapie. Jest tylko jedno ''ale'', o którym należy pamiętać - ''Nie zawracać dupy zmianom mózyki''.

- Zaraz na samym początku staraliśmy się być otwarci, uprzejmi dla wszystkich, ale później bywało, że w piątki ktoś podchodził i mówił: wie pan co, ja tutaj mam taką płytę mojej ulubionej grupy, czy mógłby mi pan puścić z niej nr 1, 4, 5, 7, 12, 19... Przez jakiś czas to robiłem, ale ponieważ stało się to kłopotliwe, któregoś piątkowego wieczoru napisałem tę kartkę i skończyło się, jak ręką odjął. Oczywiście zwracano mi uwagę, że tu chyba są błędy - śmieje się Janusz.

Goście Szkapy to w większości stali bywalcy, osoby, które od 15 lat przychodzą, może nie regularnie, ale wpadają. - To może trochę fenomen na radomską skalę. Bardzo się cieszę szczególnie przed Bożym Narodzeniem czy Wielkanocą, gdy często z zagranicy przyjeżdżają do Radomia znajomi ludzie i zawsze znajdą czas, by tu zajrzeć. Czują się stałymi klientami, odwiedzając Szkapę, też sami tworzą rodzinną, świąteczną atmosferę - wyznaje Kiełczyński. - Dwa lata temu otwarły się drzwi, wszedł chłopak z Australii, który był nauczycielem angielskiego w szkole językowej tu, w Radomiu. Zawsze, gdy przychodził, podchodził do baru i mówił: ''Janusz, dziś tylko jedno piwo'', po czym wychodził ostatni, na mocno miękkich nogach. Gdy mnie odwiedził ze swoją żoną z Tajwanu, byłem szczęśliwy i wzruszony. Porobiliśmy sobie pamiątkowe zdjęcia, byliśmy na ''Uliczce Tradycji''. Powiedział, że gdy kiedyś napisze książkę, w której opisze swój pobyt w Radomiu i Naszą Szkapę, właśnie tak ją zatytułuje: ''Tylko jedno piwo'' - zdradza Janusz.

Warto wspomnieć, że Naszej Szkapie swoją pracę dyplomową (''Z antropologii codzienności Radomia. Pub Nasza Szkapa jako miejsce przyciągające bywalców") poświęcił Marcin Rusek, polonista i animator kultury. Jak policzył, w ciągu sześciu lat odwiedził Szkapę około 500 razy. Bywał, siedział, słuchał. I skonstatował, że to niezwykłe miejsce, w którym zawsze można liczyć na dobrą muzykę, doborowe towarzystwo do dysput lub wspólnego, wymownego milczenia.

15 lat pubu to już niemal dwa pokolenia bywalców. Ci, którzy przychodzili tu, gdy kończyli liceum, zaczynali studia, teraz mają już ponad 30 lat, pracują, założyli rodziny. I nadal wpadają.

' Pół roku temu w piątkowy wieczór młoda dziewczyna prosiła o piwo, ja poprosiłem ją o dowód, miała. Powiedziała do mnie tak: ''A pan wie, że tutaj przychodziła moja mama do pana, do baru, i jak jej się przyznałam, że ja tu teraz przychodzę, ona się wkurzyła i powiedziała, że to jest jej bar!'' - wspomina z uśmiechem Janusz.

Są osoby, które tworzą klimat Szkapy. Swoiste legendy. Na pewno jedną z nich jest Witek z Atlantydy, nietuzinkowa postać. - Mieszka w Czerwińsku za Warszawą, mam nadzieję, że nas odwiedzi podczas obchodów urodzin, dostał zaproszenie. Z Witkiem jest ten problem, że w ciągu roku kilkakrotnie zmienia numer telefonu. Kilka lat temu siedzieliśmy tu wieczorem, przy barze i stwierdziłem, że Witka dawno nie było, nie wiem, co się z nim dzieje. I któryś z chłopaków mówi, że Witek przecież nie żyje. Niemożliwe! Wyciągam telefon, wybieram nr Witka, jeden ciągły sygnał, drugi, czwarty, zaczynam się denerwować. Wreszcie odbiera: ''Halo, tu Witek z Atlantydy, kto mówi?''. Mówię mu, Witek, wiadomości o twojej śmierci są w Radomiu mocno przesadzone! - opowiada Kiełczyński. - Ucieszyłem się bardzo, że wszystko z nim w porządku. W miarę możliwości odwiedza Szkapę. Pamiętam, że na początku lokalu w piątkowe popołudnie Witek przyszedł z gitarą, zaczął grać, jakaś młodzież siedziała przy stolikach i kilku urzędników. Przyszli sobie po pracy na grzane piwko. Witek zaczyna grać i w pewnym momencie słyszę głosy do niego ''przestań, przecież ty nie umiesz grać!''. Witek biedny przychodzi do mnie i mówi, że on tu już nie będzie grać, bo panom się nie podoba. Podszedłem do tych urzędników i wytłumaczyłem, że Witek tu dziś będzie grał, czy im się to podoba czy nie. Upierali się, żeby poszedł. Dodałem, że on jest tu na moje osobiste zaproszenie i cały wieczór będzie grał. I tak się złożyło, że po kilkunastu minutach postawili Witkowi piwo, pogadali i już się wszyscy dobrze czuli. Żeby było śmieszniej, miesiąc później miałem w urzędzie jakąś sprawę do załatwienia. I trafiłem akurat na tego urzędnika, któremu granie Witka się bardzo nie podobało. Wydawało mi się, że na pewno nie uda mi się pomyślnie tej sprawy załatwić, ale gość miał dystans do siebie i wszystko poszło po mojej myśli - mówi Janusz.

Jak wspomina dalej, postacią znaną i lubianą w Naszej Szkapie był też Sławek Lebiedź. - Bardzo barwna persona, informatyk, człowiek mający wiele zdolności, ciekawie opowiadający historie, z humorem. Każdy wieczór w jego towarzystwie to barwne rozmowy, często kłótnie, ale bez chowania urazy. Był to chłopak, który zrobił sobie głodówkę, przez 33 dni nie jadł. Martwiłem się wtedy o niego, dzwoniłem często, żeby sprawdzić, jak się miewa, był moim kumplem - dodaje Kiełczyński.

Janusz za barem to filar Szkapy, serdecznie wita niemal każdego z gości, bo przecież wszystkich zna. Często wysłuchuje historii życia, śmierci, miłości (a miłości w Szkapie na krótszą czy dłuższą metę urodziło się wiele!). Ale czy lada baru bywa wciąż barierą, goście to kumple czy klienci? - Musi być bariera nieprzekraczalna, fajnie, są kumple, ale to ja jestem stroną, która pracuje, pilnuje tu porządku, odpowiada za bezpieczeństwo i dobre samopoczucie gości. Jak wszyscy się w barze tylko bawią, to nie jest dobre, musi być jakiś szeryf - wyjaśnia ze śmiechem Janusz.

- Staram się nie ingerować w życie moich klientów. W pewnym sensie jestem słuchaczem, ale nie angażuję się osobiście, nie doradzam, to nie jest słuszne, zachowuję zdrowy dystans. Są ludzie, którzy przychodzą i muszą się wygadać, wyżalić, opowiadają historię swoich niepowodzeń, dużo częściej niż sukcesów - zdradza.

- Muzyka na żywo to bardzo fajna sprawa. To przyciąga ludzi, buduje atmosferę. Nie mogłem robić większych koncertów, bo Nasza Szkapa jest w kamienicy mieszkalnej. Ale odkąd mamy piwnicę, organizujemy tu małe recitale, jam session, wieczorki bluesowe, gitarowe. Często bardzo spontanicznie coś się wykluje i jest przemiło - zapewnia Kiełczyński.

Nasza Szkapa to także tematyczne spotkania pasjonatów. Wieczorki podróżnicze, językowe Tandem Evening (na których przy każdym stoliku rozmawia się w konkretnym języku obcym, np. hiszpański, angielskim, rosyjskim), spotkanie Bractwa Rowerowego. - Często klienci sami wychodzą z inicjatywą, że chcieliby opowiedzieć o swojej podróży, pokazać zdjęcia z egzotycznych miejsc. Mieliśmy tu np. dwóch braci, którzy byli przez dwa tygodnie w Iranie, ostatnio był wieczorek z dziewczyną z Nowej Zelandii. Na wieczorku hiszpańskim dwaj Hiszpanie serwowali tradycyjne dla ich kraju dania. Staramy się, by wiele się tu działo - przyznaje Janusz.

A dzieje się w Szkapie przez 363 dni w roku, bo pub nieczynny jest tylko w Wigilię i w Nowy Rok. Gościnne podwoje najbardziej klimatycznego lokalu w Radomiu czekają od godz. 17.

Od środy do niedzieli Szkapa świętuje uroczyście swoje 15. urodziny. W weekend na bywalców i gości czekać będzie m.in. muzyka grana na żywo.

Jaka jest ta Nasza Szkapa? - Swojska, ciepła i ma się ochotę do niej wracać - podsumowuje z dumą Janusz.