"Do najpiękniejszych świąt w roku ściśle związanych z historią narodu polskiego zaliczyć należy pierwszy dzień maja. W tym dniu - bez względu na pogodę - główne ulice Radomia wypełniają się tłumem manifestujących" - pisało "Życie Radomskie" w latach 70.
"Przy dźwiękach orkiestry ruszył od strony ulicy Rwańskiej pochód - tłumy mieszkańców Radomia niosących transparenty, flagi oraz portrety dostojników państwowych i wybitnych działaczy światowego ruchu robotniczego" - donosiło "Życie Radomskie".
1 maja 1965 roku pochód pierwszomajowy, jak można przeczytać w prasie rozpoczął się o godz. 10.15. Słowo Ludu raportowało: "1-majową manifestację otworzyły poczty sztandarowe oraz działacze partyjni i gospodarze miasta, którzy zajęli miejsca na trybunie honorowej ustawionej naprzeciw płyty pamiątkowej ku czci byłych KPP-owców". Według "Życia Radomskiego" trybunę ustawiono przez parkiem im. T. Kościuszki, a pojawili się na niej przedstawiciele miejskiego życia politycznego i społecznego.
Co ciekawe, w 1965 r. nie było w Radomiu urzędu prezydenta miasta. Władzę sprawowało ciało kolegialne: Miejska Rada Narodowa. Przewodniczącym MRN był Wacław Telus, zastępcami Eugeniusz Jędrzejewski i Zygmunt Wilczyńki, sekretarzem Henryk Przydacki. W całej Radzie Narodowej było 80 radnych, połowa z nich należała do PZPR, pięciu do ZSL, dziewięciu do SD, 26 było bezpartyjnych, dziesięciu reprezentowało ZMS.
"Rozpoczęła się manifestacja ludności zgodnie z piękną tradycją robotniczego Radomia. Na czele pochodu szli zasłużeni działacze partyjni, bojownicy o wolność i demokrację poprzedzani pocztami sztandarowymi" - czytamy w prasowej relacji. W 1965 r. miasto zamieszkiwało 143 814 osób. Zatrudnionych było 62,6 tys. z czego ponad 6 tys. dojeżdżało do pracy z okolicznych gmin.
"Zakłady Metalowe, kombinat "Radoskór", Zakłady Przemysłu Tytoniowego, Radomska Wytwórnia Telefonów - to były najliczniejsze załogi na defiladzie. Zademonstrowały one rezultaty swojej pracy na platformach samochodów, a wyniki w liczbach - na transparentach i kolorowych tablicach, wzbudzając w tłumie obserwatorów duże zainteresowanie." - pisała jedna z gazet.
"Następną kolumnę otwiera załoga Zakładów Metalowych im. gen. Waltera prezentując nowoczesne maszyny do szycia, które wysyła m.in. do USA i Kanady" - pisał w relacji z pochodu dziennikarz. W tym roku prasa donosiła też, że w zakładach "ustabilizowała się produkcja elementów do budowy układów napędu i sterowania maszyn i urządzeń".
"Miasto długoletniej tradycji skórzanej oklaskuje załogę radomskiego kombinatu "Radoskór", która w tym roku wyprodukowała dla kraju i na eksport blisko 7,5 mln par obuwia, wartości przekraczającej 1 miliard złotych." - pisał dziennikarz o reprezentacji fabryki obuwia.
Zakłady niosły makiety fabryk, swoich wyrobów. Radomska Wytwórnia Telefonów pochwaliła się swoimi produktami na specjalnie do tego celu zbudowanej konstrukcji.
"W pierwszomajowym pochodzie idą też radomscy odlewnicy, w tym załoga największej powojennej inwestycji - Fabryki Łączników z Podkanowa.W tym roku wyprodukuje ona 3 tys. ton odlewów, a po zakończeniu drugiego etapu budowy, w 1970 roku - 14 tys. ton."
W pochodzie w strojach służbowych szły też radomskie pielęgniarki. Warto przypomnieć, że w 1965 roku, kilka dni przed pochodem pierwszomajowym, do użytku oddano miejski szpital przy ul. Tochtermana. Jak na tamte czasy był to super nowoczesny obiekt. Miał 440 miejsc z kilkunastu oddziałach, m.in. wewnętrznym, chirurgicznym, urazowym, urologii, neurologii, czy ortopedii.
Radom w 1965 r. był miastem "kwitnących inwestycji". Ruszała właśnie budowa osiedla im. S. Żeromskiego należącego do Radomskiej Spółdzielni Mieszkaniowej pod kierownictwem przedwojennego prezydenta miasta Józefa Grzecznarowskiego, który kilka dni później miał zostać wybrany posłem na Sejm. Miasto miało już 58 kilometrów asfaltowych ulic, po których na 17 liniach jeździło 85 autobusów Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego.
Wróćmy do pochodu pierwszomajowego. Jak można przeczytać w dziennikarskiej relacji: "Rozlegały się oklaski nie tylko na trybunie... Gorące oklaski towarzyszyły idącym w pochodzie profesorom, studentom i pracownikom administracyjnym jedynej w Kielecczyźnie wyższej uczelni technicznej - Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej oraz wykładowcom i słuchaczom Studium Nauczycielskiego". Tymczasem, jak wynika ze statystyk, nauczyciele należeli do najgorzej opłacanych grup zawodowych w mieście. W 1965 r. średnie zarobki wynosiły 1663 zł (robotnicy), 2834 zł (technicy i inżynierowie), 2143 zł (pracownicy biurowi). Nauczycielom płacono miesięcznie około 1500 - 1700 zł.
"Młodzież szkolna ta w harcerskich, ZMS-owskich i szkolnych mundurkach - jak zwykle wzbudzała sympatię całej zaludnionej gęsto ulicy Żeromskiego. Drużyny harcerskie maszerowały w pełnym rynsztunku, z coraz nowocześniejszym sprzętem technicznym jak krótkofalówki, centralki telefoniczne, nawet elektrownie obozowe. Goście na trybunach zostali powitani przez nich trzykrotnym hip, hip, hura, następnie rakietą harcerską oraz serdecznym uśmiechem dziewcząt i chłopców" - pisali dziennikarze relacjonujący pochód pierwszomajowy.
W 1965 r. w mieście działało aż 27 przedszkoli, do których chodziło 3050 dzieci. Istniały też trzy Państwowe Domy Dziecka, prężnie działał Młodzieżowy Dom Kultury i Miejska Biblioteka Publiczna. W Radomiu było wówczas pięć kin stałych, które łącznie na widowniach miały 2406 miejsc.
"Osobną grupę stanowili w pochodzie pracownicy Miejskiej Rady Narodowej, kolejarze, pracownicy handlu uspołecznionego, Powiatowej Rady Narodowej, działacze kultury i sztuki, pracownicy Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, prokuratury i sądu, sportowcy i zespoły artystyczne, które w tym dniu tańczyły... na asfaltowej jezdni."
Oczywiście nie brakowało też przysłowiowego przejazdu kobiet na traktorach. Na trasie przemarszu i gromadzenia się manifestantów wydział handlu prezydium Miejskiej Rady Narodowej nakazał ustawić "samochody z artykułami konsumpcyjnymi i napojami chłodzącymi, łącznie z kefirem i maślanką".
- Spotykało się znajomych, gdzieś się przysiadło, zjadło kiełbaskę, pożartowało - wspomina architekt Tadeusz Derlatka. Nie pamięta, aby kiedykolwiek odbywało się sprawdzanie listy obecności. Ktoś jednak musiał czuwać. - Zdarzało się na przykład, że jedna czy druga osoba usłyszała: nie dostaniesz premii, bo nie było cię na pochodzie - twierdzi Derlatka.
- Sam przemarsz trwał kilkanaście minut, a czekanie na niego kilka godzin. Wszystkie ulice w pobliżu były zablokowane przez załogi, uczniów czekających na swoją kolej - tak zapamiętał 1 Maja Aleksander Sawicki, dziś emeryt, wcześniej nauczyciel "mechanika". Jak podała prasa, manifestacja w 1965 r. trwała 2,5 godz.
Przedstawiciele radomskiego teatru
Kompania honorowa przed trybuną honorową
Pochodom przyglądały się tłumy radomian. Tutaj przed budynkiem urzędu wojewódzkiego
Cześć widzów ustawiła się już za parkanem parku Kościuszki. W tle pomnik poświęcony żołnierzom radzieckim.
Dygnitarze w pochodzie pierwszomajowym
Żeńska załoga wystrojona na pochód pierwszomajowy. W tle nieistniejąca już kamienica dawnej Wojskowej Komendy Uzupełnień. Warto dodać, że balkon komendy służył za lożę komentatorską. To tam stali dziennikarze komentujący przez głośniki przebieg pochodu
Młodzież socjalistyczna. Obowiązkowe białe koszule i czerwone krawaty
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze
I to bazaltowa