Opozycjoniści odznaczeni Krzyżami Wolności i Solidarności [ZDJĘCIA]

W gronie odznaczonych znaleźli się opozycyjni działacze różnego szczebla: od osób pełniące funkcje kierownicze w strukturach ''Solidarności'' do drukarzy i kolporterów prasy, ulotek i książek w drugim obiegu.
- Krzyż Wolności i Solidarności po raz pierwszy został wręczony cztery lata temu, również w Radomiu - mówił dr Łukasz Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej. - To najmłodsze polskie odznaczenie państwowe. Jednocześnie jest to odznaczenie o wyjątkowej symbolice. Krzyż ten nawiązuje do Krzyża Niepodległości, odznaczenia, które zostało ustanowione przez II Rzeczpospolitą jako wyraz wdzięczności tych, w 1918 r. przyczynili się do odzyskania niepodległości. Wydarzenia radomskie z 1976 r. były kolejną odsłoną walki o niepodległość Polski. To odznaczenie jest wyrazem wdzięczności Rzeczypospolitej dla byłych opozycjonistów za tę walkę - podkreślił prezes IPN.

Odznaczony został m.in. Marek Wierzbicki, obecnie historyk w radomskiej delegaturze IPN, a od 1981 r. zaangażowany w działalność opozycyjną.

- Trzydzieści kilka lat temu nikt z nas nie mógł przypuszczać, że już niedługo upadnie komunizm a w 2015 r. otrzymamy odznaczenia, które będą honorować nasze zaangażowanie -  mówił Wierzbicki. - Ale też nikt z nas nie angażował się w tę działalność dla odznaczeń i orderów. Kierowała nami przede wszystkim niezgoda na kłamstwo, upodlenie, niesprawiedliwość oraz brak wolności w życiu codziennym. Dlatego podjęliśmy walkę. Byliśmy swojego rodzaju wariatami, którzy podjęli bardzo nierówną walkę. I każdy z nas na własnej skórze tej nierówności sił doświadczył, bardziej lub mniej. Ale doświadczenie ''Solidarności'' z pewnością ukształtowała nasze postawy i charaktery. Dlatego odznaczenie to odbieram jako zobowiązanie do przypominania prawdy o dyktaturze komunistycznej oraz tych opozycjonistach i osobach represjonowanych, którzy dzisiaj są zapomniani - dodał historyk.

Adamus brał czynny brał czynny udział w strajku w czerwcu 1976 r.  W związku z tym został zatrzymany a sprawę skierowano do kolegium d/s wykroczeń w trybie przyśpieszonym. Został oskarżony o zakłócenie porządku publicznego w dniu 25 czerwca 1976 r. Orzeczeniem II instancji został skazany na trzy miesiące aresztu, podanie wymiaru kary do publicznej wiadomości oraz powiadomienie zakładu pracy. 28 czerwca 1976 r. przebywał w areszcie śledczym w Białymstoku, 29 czerwca 1976 r. został przetransportowany do zakładu karnego w Pińczowie, gdzie przebywał do 25 września 1976 r.

Bienkiewicz była działaczką w NSZZ ''S'' Ziemia Radomska. W 1980 r. została członkinią ?S?, przewodniczyła komisji zakładowej w swoim zakładzie pracy (Spółdzielni Pracy Wytwórczości Różnej Nowator). W maju 1981 r. była delegatem na I Walny Zjazd Delegatów Regionu Ziemia Radomska. Po wprowadzeniu stanu wojennego i zdelegalizowaniu związku czynnie zaangażowała się w działalność podziemną.  Zajmowała się m.in. kolportażem wydawnictw podziemnych. 6 stycznia 1982 r. została aresztowana, przetrzymywana w areszcie śledczym w Radomiu, następnie w Szydłowcu i Warszawie-Olszynce Grochowskiej. 3 maja 1982 r. została skazana na 10 miesięcy. więzienia w zawieszeniu na trzy lata. Po zwolnieniu z aresztu kontynuowała (w latach 1983-1989) działalność opozycyjną jako redaktorka i kolporterka pisma ''Wolny Robotnik'', kolporterka wydawnictw podziemnych, m.in. ''Robotnika'', ''Tygodnika Mazowsze'', książek (we współpracy m.in. z Witoldem Królem, Kazimierzem Kowalczykiem, Janem Maciejewskim, Marią Bogumiłą Płuciennik, Karolem Zawadzkim, Gabryelem Bilskim).

Włodzimierz Dobrowolski w latach 1978-1980 był członkiem Ruchu Narodowego; organizatorem pielgrzymek studenckich i  grup samokształceniowych w Duszpasterstwie Akademickim w Radomiu. W 1980 był członkiem Komitetu Założycielskiego NZS WSI, od września 1980 rzecznikiem prasowym NZS, a w 1981 członkiem Komitetu Strajkowego na WSI;

Po 13 grudnia 1981 był uczestnikiem reaktywowania KK NZS; w 1982 kilkakrotnie był zatrzymywany, przesłuchiwany przez SB, zmuszony do zmiany uczelni. W Warszawie w latach 1983-1985 zajmował się kolportażem wydawnictw podziemnych, m.in. kaset audio, tzw. cegiełek i in. okolicznościowych, od 1983 był wydawcą, redaktorem, kolporterem czasopisma "Periculum", od 1985 ?Sprawy Polskiej?, pomagał w dostawie sprzętu poligraficznego, transporcie pisma "Solidarność Podziemna"; 1984-1986 kilkakrotnie był przesłuchiwany przez SB. W latach 1983-1987 był członkiem Klubu Inteligencji Katolickiej a w latach 1987-1989 asystentem projektanta w Biurze Studiów i Projektów Energetycznych Energoprojekt.

Gregorczyk brał udział w strajku w czerwcu 1976 r. Został zatrzymany i przeszedł tzw. ''ścieżkę zdrowia''. Po wejściu do komendy MO  został zmuszony do podpisania oświadczenia, że w dniu strajku rzucał kamieniami w szyby wystawowe. Po podpisaniu tego oświadczenia został przewieziony do zakładu karnego w Radomiu, gdzie ponownie przeszedł ''ścieżkę zdrowia''. Następnie został postawiony przed kolegium d/s wykroczeń, które zatwierdziło postawiony mu przez milicję zarzut. Został skazany na dwa miesiące więzienia. W Radomiu przebywał jeszcze dwa dni, podczas których ponownie był bity. Po sześciu dniach pobytu w radomskim więzieniu został przewieziony do Białegostoku. Tam odmówiono mu udzielenia pomocy lekarskiej. Przebywał tam 20 dni, następnie został przewieziony do zakładu karnego w Pińczowie. 31 lipca 1976 r. został zwolniony z więzienia i powrócił do Radomia, gdzie w ciągu trzech dni musiał zgłosić się w komendzie MO. Tu zrobiono mu zdjęcia i pobrano odciski palców. Następnie zmuszono go do podpisania oświadczenia, że go nie bito. Został karnie zwolniony z pracy za ''samodzielne porzucenie pracy''. W związku z otrzymaniem tzw. ''wilczego biletu'' nie mógł znaleźć zatrudnienia przez dwa lata.

Jaworska była działaczką w NSZZ ''S'' Ziemia Radomska, a po jego zdelegalizowaniu podjęła działalność w jego strukturach podziemnych. Wraz ze swymi synami Lechem oraz Andrzejem Jaworskim, który założył w Warszawie przy ul. Fabrycznej drukarnię pism podziemnych, kolportowała w okresie od sierpnia 1982 r. wydawnictwa bezdebitowe tzw. Komitetu Oporu Społecznego ''KOS'' oraz m.in. ''Zeszyty Edukacji Narodowej'', ''Tygodnik Mazowsze'', biuletyn ''Niepodległość'', ''Gazetę Niecodzienną'' i wiele innych: ulotki, medale okolicznościowe (m.in. z wizerunkiem Lecha Wałęsy),  ulotki, tzw. cegiełki na fundusz ''Uwolnić więźniów politycznych'' i inne nielegalne wydawnictwa. Zajmowała się również zbiórką pieniędzy, które przeznaczane były na wydawnictwa. W związku ze swą działalnością była zatrzymywana na 48 godzin, wielokrotnie przesłuchiwana. W dniu 10 marca 1984 r. w związku z prowadzonym śledztwem w sprawie kolportażu nielegalnych wydawnictw, została tymczasowo aresztowana. 26 lipca 1984 r. zwolniono ją z aresztu na podstawie amnestii. W dalszych latach nie zaprzestała swej aktywności i nadal zajmowała się działalnością opozycyjną. Brała m.in. udział w głodówce protestacyjnej w Głogowcu k. Kutna. Utrzymywała także kontakty z przedstawicielami środowisk opozycyjnych z wielu rejonów kraju (m.in. z Warszawy, Gdańska, Krakowa, Łodzi). Brała udział w różnych uroczystościach rocznicowych i historycznych organizowanych przez nich, m.in. mszach za ojczyznę. Nadal zajmowała się też kolportażem nielegalnych wydawnictw, w jej mieszkaniu w dn. 25 maja 1986 r. dokonano przeszukania, podczas którego zarekwirowano materiały bezdebitowe.

Jaworski był działaczem w NSZZ ''S'' Ziemia Radomska, a po jego zdelegalizowaniu podjął działalność w jego strukturach podziemnych . Wraz ze swą matką Barbarą Jaworską oraz bratem Andrzejem Jaworskim, który założył w Warszawie przy ul. Fabrycznej drukarnię pism podziemnych, kolportował w okresie od sierpnia 1982 r. do 1987 r. wydawnictwa bezdebitowe tzw. Komitetu Oporu Społecznego ''KOS'' oraz m.in. ''Zeszyty Edukacji Narodowej'', ''Tygodnik Mazowsze'', ulotki, medale okolicznościowe (m.in. z wizerunkiem Lecha Wałęsy),  ulotki, tzw. cegiełki na fundusz ''Uwolnić więźniów politycznych'' i inne nielegalne wydawnictwa. W związku ze swą działalnością był zatrzymywany na 48 godzin, wielokrotnie przesłuchiwany, przeprowadzano z nim rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze. Utrzymywał kontakty z przedstawicielami środowisk opozycyjnych z wielu rejonów kraju (m.in. z Warszawy, Gdańska, Krakowa, Łodzi). Brał udział w różnych uroczystościach rocznicowych i historycznych organizowanych przez nich, m.in. mszach za ojczyznę oraz w głodówce protestacyjnej w Podkowie Leśnej. W związku ze swą działalnością parokrotnie odmawiano mu wydania. Również po wyjeździe w 1987 r. z powodów zdrowotnych  do Francji nie zaprzestał swej działalności, utrzymując kontakty z działaczami opozycyjnymi na terenie tego kraju.

Kołodziejski został zatrzymany przez funkcjonariuszy milicji obywatelskiej w Radomiu 1 grudnia 1982 r., a 3 grudnia wydano wobec niego decyzję o tymczasowym aresztowaniu i osadzono go areszcie śledczym w Radomiu. Toczyło się przeciw niemu postępowanie sądowe za ''sporządzanie w celu rozpowszechniania ulotek i innych materiałów propagandowych zawierających w swej treści wiadomości fałszywe mogące wywołać niepokój publiczny lub rozruchy'', które zakończyło się sporządzeniem aktu oskarżenia. Wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Kielcach z 25 lutego 1983 r. został uznany za winnego i skazany na rok więzienia z warunkowym zawieszeniem na dwa lata oraz pokrycie kosztów sądowych. Kołodziejski był faktycznie pozbawiony wolności od 1 grudnia 1982 r. do 25 lutego 1983 r.

Kowalski brał czynny udział w strajku w czerwcu 1976 r.  Został zatrzymany w dniu 1 sierpnia1976 r. 27 lipca 1976 r. został skazany na karę 3 lat więzienia. 14 stycznia 1977 r. Sąd Najwyższy powyższy wyrok złagodził poprzez jego obniżenie do dwóch lat pozbawienia wolności a jego wykonanie zawiesił na trzy lata. Od 1 lipca 1976 r. do 17 stycznia 1977 r. przebywał w areszcie. Obecnie jest prezesem Stowarzyszenia Radomski Czerwiec 76.

Król od września 1980 r. był w ''S''. Był też sekretarzem Komitetu Założycielskiego w Zakładach Metalowych im. gen. ''Waltera'' w Radomiu, w 1981 r. został wiceprzewodniczącym Komisji Zakładowej. W związku ze swoją działalnością 13 grudnia 1981 r. został internowany Strzebielinku, następnie w Warszawie-Białołęce, gdzie uczestniczył w siedmiodniowej głodówce. Z internowania został zwolniony w lipcu 1982 r. W latach 1982-1983 pełnił funkcję przewodniczącego Tymczasowej Komisji Zakładowej w Zakładach Metalowych. Był wydawcą podziemnego pisma zakładowego ''Solidarni''. W związku z udziałem w nielegalnych strukturach ''Solidarności'' i rozpowszechnianiem nielegalnych wydawnictw, m.in. ''Wolnego Robotnika'', zastosowano wobec niego w dn. 16.11.1983 r. areszt tymczasowy.

Nowak brała czynny udział w radomskim strajku w 1976 r. Strajk rozpoczęli robotnicy Zakładów Metalowych im. gen. Waltera, którzy wyszli na ulicę, aby powiadomić o strajku inne zakłady i ruszyć pod gmach KW PZPR. O godz. 6:30, nie podjął pracy wydział P-6 Zakładów Metalowych im. gen. Waltera, na którym zatrudnionych było 636 osób, w tym Danuta Nowak. Zamiast na stanowiska pracy, robotnicy udali się przed budynek dyrekcji. W związku z uczestnictwem w strajku oraz niepodjęciem w tym dniu pracy  29 września 1976 r. została zwolniona z Zakładów Metalowych. Otrzymała tzw. ''wilczy bilet'' i przez trzy lata nie mogła znaleźć nowej pracy.

Nowak brał czynny udział w radomskim strajku 25 czerwca 1976 r.  W Radomiu strajk rozpoczęli robotnicy Zakładów Metalowych im. gen. Waltera, którzy wyszli na ulicę, aby powiadomić o strajku inne zakłady i ruszyć pod gmach KW PZPR. Do strajku przyłączyły się załogi 25 przedsiębiorstw, łącznie ok. 17 tys. osób; w kulminacyjnym momencie na ulicach demonstrowało ok. 20 tys. Wśród demonstrujących znalazł się również Nowak. Został zatrzymany i przeszedł tzw. ''ścieżkę zdrowia'', polegającą na biciu pałkami milicyjnymi aresztanta biegnącego pomiędzy dwoma szeregami bijących. Nowak bity był również po wejściu do komendy milicji. 27 czerwca 1976 r. został postawiony przed sądem, oskarżony o nawoływanie do podpalenia komendy milicji w Radomiu i ubliżanie funkcjonariuszom, a następnie skazany na trzy miesiace aresztu. Został przewieziony z radomskiego wiezienia do zakładu karnego w Białymstoku. W sierpniu 1976 r. został powtórnie postawiony przed sądem w Radomiu, który skazał go na karę dwóch i pół roku więzienia oraz 3 tys. zł grzywny. W październiku 1976 r. został przewieziony do zakładu karnego w Barczewie. Przebywał tam do chwili uchylenia aresztu, do 14 lutego1977 r. W kwietniu 1977 r. odbyła się sprawa rewizyjna, na której zapadł wyrok dwóch lat więzienia z warunkowym zawieszeniem na 4 lata oraz dozór kuratora. Po wyjściu z więzienia przez trzy miesiące nie mógł znaleźć pracy.

Sobieraj od września 1980 r. był w współorganizatorem ''S'' na terenie Radomia, od 9 października 1980 r. był przewodniczącym Międzyzakładowej Komisji Założycielskiej ?S? Ziemia Radomska, a także członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej, przewodniczącym Komisji Zakładowej, w maju i w czerwcu  1981 r. był delegatem na I Walny Zjazd Delegatów Regionu Ziemia Radomska, przewodniczącym Zarządu Regionu, delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów, członkiem Komisji Krajowej. W latach 1980-1983 był członkiem Konfederacji Polski Niepodległej. W listopadzie 1980 r. był organizował strajk okupacyjny w budynku Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych w Radomiu, w 1981 r. przewodniczył zespołowi prowadzącemu rozmowy z rządem w sprawie rehabilitacji osób represjonowanych po czerwcu 1976 r. w Radomiu. W październiku 1981 r. był organizatorem ogólnopolskiego spotkania Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania w Radomiu. W 1981 r. zainicjował i przewodniczył budowie pomnika represjonowanych za udział w protestach robotniczych i krzyża brzozowego poświęconego zamordowanym w Katyniu. 13 grudnia 1981 r. został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, następnie Warszawie-Białołęce (uczestnik trzech głodówek protestacyjnych), w grudniu 1982 r. zwolniony.

Marian Śledź od września 1980 r. był w NSZZ ''S''. W okresie wrzesień-październik 1980 r. był przewodniczącym Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych, następnie Komitetu Założycielskiego NSZZ ''Solidarność'' w Elektrociepłowni Będzin. Od marca 1981 r. pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Energetyków NSZZ ''Solidarność'' przy Zarządzie Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. Był członkiem Zarządu Krajowego Komisji Energetyków przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ ''Solidarność''. W czerwcu 1981 r. był inicjatorem strajku włoskiego w energetyce (akcja ogólnopolska).  4 stycznia 1982 r. został internowany. Z odosobnienia został zwolniony 24 lipca 1982 r.

Śmietanka-Kruszelnicki w latach 1983-1987 r. był współtwórcą i członkiem struktur podziemnych związanych z Tymczasową Komisją Terenową Ruchu Oporu NSZZ ''Solidarność'' w Pionkach - od 1986 r. był członkiem Tymczasowej Komisji Terenowej. W latach 1983-1987 był przewodniczącym jednej z grup podporządkowanych Tymczasowej Komisji Terenowej Ruchu Oporu NSZZ ''Solidarność'' o krypt. Klub Niepodległościowy. Uczestniczył w kolportażu gazety ''Barykada'' oraz innych ogólnokrajowych wydawnictw m.in. ''Tygodnika Mazowsze''. Pozostawał w ścisłym kontakcie ze środowiskami lubelskiego podziemia.

Wiecheć uczestniczył w radomskim strajku w czerwcu 1976 r. Był podejrzany o uszkodzenie gmachu Komendy Miejskiej MO. Sprawę skierowano do kolegium d/s wykroczeń przy prezydencie Miasta Radomia, które orzekło wobec niego karę w wymiarze trzech miesięcy aresztu.

Wierzbicka była członkiem NSZZ ''Solidarność'', aktywną działaczką Klubu Inteligencji Katolickiej oraz podziemnych struktur ''Solidarności'' w Pionkach. Prowadziła pracę wychowawczą wśród dzieci i młodzieży w duchu prawa i przyrzeczenia harcerskiego z 1936 r. Czynnie angażowała młodzież harcerską w organizację różnych uroczystości kościelnych, patriotycznych i niepodległościowych, wspierała inicjatywy niosące ze sobą wartości patriotyczne.

Wierzbicki przed 13 grudnia 1981 r. był członkiem Związku Młodzieży Demokratycznej. Od 1982 r. był działaczem tzw. harcerstwa niepokornego, instruktorem szczepu ''Puszcza''. W latach 1982-1986 działał w opozycji solidarnościowej w Pionkach i Lublinie. W okresie 1982-1983 tworzył grupę złożoną z uczniów pionkowskiego LO oraz pracowników z Zakładu Doświadczalnego Dozachem, zajmującej się kolportażem wydawnictw podziemnych, m.in. NOWej, Kręgu, ABC, CDN, w tym czasopism ''Tygodnik Mazowsze'', ''Informator Regionu Środkowo-Wschodniego'', książek, broszur, ulotek. Prowadził również działalność polegającą na zbiórce pieniędzy na finansowanie wydawnictw podziemnych i zapomóg dla osób represjonowanych. W latach 1983-1987 wraz z Andrzejem i Grzegorzem Wierzbickimi prowadził kanał przerzutowy wydawnictw podziemnych, m.in. czasopism: ''Informator Regionu Środkowo-Wschodniego'', ''Wola'', ''PWA'', ''KOS'' na potrzeby konspiracyjnych grup z Pionek.

Kucharek od października 1980 r. należał do ''S'', był współorganizatorem Komitetu Założycielskiego w Zakładach Materiałów Budowlanych ZREMB, członkiem Komisji Zakładowej oraz skarbnikiem. Był także współorganizatorem strajku okupacyjnego w siedzibie Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych w Radomiu (listopad 1980 r.), w którym brał aktywny udział. W latach 1980-1981 współorganizował strajki ostrzegawcze w Zakładach Materiałów Budowlanych ZREMB. W wyniku swej działalności został  13 grudnia 1981 r. internowany w Kielcach-Piaskach. Od 7 do 9 stycznia 1982 r. w Radomiu, później w Darłówku, od 28 kwietnia 1982 r. w Koszalinie, od 28 maja 1982 r. w Szczecinku. Został zwolniony w 11 czerwca 1982 r. Był wielokrotnie zatrzymywany, m.in. za składanie kwiatów pod pomnikiem Czerwca ?76 w Radomiu, przesłuchiwany, niejednokrotnie w jego mieszkaniu przeprowadzano rewizje.