Rynek wreszcie z szansą na nowe życie? [ZDJĘCIA]

Rynek Miasta Kazimierzowskiego ma około hektara powierzchni. Pierwotnie wytyczono przy nim 20 działek. Przy krótszych bokach było ich po cztery, a przy dłuższych po sześć. Pierwsze murowane domy pojawiły się na przełomie XV i XVI wieku, ale jeszcze na początku XIX wieku stało tam 28 domów drewnianych i tylko 16 murowanych. Na Rynku jeszcze do końca lat 80. XIX wieku odbywały się targi. A co działo się i dzieje w poszczególnych budynkach?

To budynek ratusza. Ostatnio mieściło się tu archiwum państwowe. Od czasu przeprowadzki instytucji do nowej siedziby przy Wernera budynek stoi pusty.

Stary ratusz, którego pozostałości odkopano w ubiegłym roku, stał mniej więcej za pomnikiem Legionisty. Rozebrano go w latach 1818-1819. Później władze miejskie wynajmowały pomieszczenia. W końcu zdecydowano się na budowę nowej siedziby. I w latach 1845-1848 wzniesiono nowy budynek według projektu Henryka Marconiego. Przeznaczono pod budowę aż trzy parcele, gdzie stały wcześniej drewniane domy. Władze miejskie zajmowały ratusz do 1958 roku, wtedy biura Miejskiej Rady Narodowej przeniesiono do budynku przy Żeromskiego, a na Rynek wprowadziło się archiwum państwowe. Niewykluczone, że urzędnicy wrócą do ratusza.

- Chcemy, by mieściła się tam rada miejska i by właśnie tam obradowała - mówi Rafał Czajkowski, sekretarz miasta. - Na dole budynku mogłyby się znajdować wydziały urzędu, które zajmują się obsługą klientów. Generowałyby one ruch. Więcej ludzi byłoby na Rynku, mieliby po co tam przychodzić - dodaje. W budynku miałaby swoje pomieszczenia również straż miejska, a także jedna z instytucji kultury, by przyciągała na Rynek ludzi także po godz. 15.30, kiedy to kończą pracę urzędnicy. - Rozmawialiśmy o tym pomyśle z American Corner, ale bez porozumienia z ambasadą amerykańską żadnego ruchu nie wykonamy. Choć byłby to dobry pomysł, bo organizowane są tam bardzo ciekawe imprezy - uważa Czajkowski.

Najpierw jednak potrzebny jest remont budynku. - W najbliższych dniach ma być gotowy projekt remontu i kosztorys inwestorski. Będziemy mogli usiąść z prezydentem i skarbnikiem i zastanowić się, jak remont zrobić. Póki nie będzie pieniędzy zewnętrznych, pewnie konieczne będzie etapowanie prac - mówi sekretarz.

W dwóch kamieniczkach z początku XIX wieku, znajdujących się między ratuszem a domami Gąski i Esterki, powstaje hotel Nihil Novi o łącznej powierzchni 2000 m kw.

- Hotel Nihil Novi będzie spełniać wymagania stawiane cztero- lub pięciogwiazdkowym obiektom. Dołożono wszelkich starań, by wyróżniał się architekturą i wyszukanym wystrojem - 19 pokoi hotelowych, restauracja z barem oraz dwie sale konferencyjne będą ulokowane w dwóch kamienicach - informuje Joanna Żak, menadżerka hotelu. - Będzie to idealne miejsce na mapie Radomia dla osób podróżujących służbowo lub indywidualnie oraz idealne miejsce do organizacji przyjęć, spotkań biznesowych czy konferencji. Inwestor przy projektowaniu, budowie i urządzaniu przestrzeni zadbał o wiele szczegółów, tak aby goście w jak najbardziej relaksujący sposób spędzili w nim czas i zauroczyli się tym miejscem - dodaje.

ANDRZEJ MICHALIK

Nazwa hotelu pochodzi od uchwalenia konstytucji nihil novi na radomskim zamku w 1505 roku.

- Konstytucja, nazywana od łacińskiego zwrotu nihil novi, była najważniejszym aktem prawnym i najsłynniejszym dziełem sejmu radomskiego - przypomina Joanna Żak.

Kiedy hotel zacznie działać?

- Otwarcie pierwszego etapu, kamienicy przy Rynek 3, z siedmioma pokojami, częścią restauracyjną oraz barem nastąpi niebawem. Obecnie trwają jeszcze ostatnie prace wykończeniowe - informuje menadżerka hotelu. - Wielka modernizacja obiektów rozpoczęła się w 2009 roku. Przy pracach archeologicznych związanych z remontem obu kamienic pozyskano zbiór zabytkowych materiałów pochodzących z XVIII wieku. Wybrane fragmenty pozyskanych materiałów wkomponowano we wnętrzach pokoi hotelowych - dodaje Joanna Żak.

To tzw. kamienice Gąski i Esterki. Obecnie znajduje się w nich Muzeum Sztuki Współczesnej, które jest oddziałem znajdującego się naprzeciwko, pod numerem 11, Muzeum im. Jacka Malczewskiego.

Dom Esterki jest jednym z najstarszych murowanych budynków mieszkalnych w Radomiu. Powstał na przełomie XVI i XVII wieku. W czasie okupacji został rozebrany, odbudowano go w latach 50. na starych fundamentach. Według miejskich podań mieszkała tam żydówka Esterka, która była kochanką Kazimierza Wielkiego. Czy rzeczywiście tak było, tego się już pewnie nie dowiemy. Przylegający do tej kamienicy dom, zwany domem Gąski, postawił w XVII w. rajca miejski Stanisław Gąska.

W obu kamienicach organizowane są wystawy. Był pomysł, by właśnie tam utworzyć Muzeum Historii Miasta Radomia. Mówiło się o tym jeszcze rok temu. Ale koncepcja się zmieniła i teraz rozważa się raczej przeznaczenie na ten cel kamienic znajdujących się w kwartale Rwańska, Rynek, Grodzka.

Czy domy Gąski i Esterki wymagają remontu?

- Nie są w stanie katastrofalnym, ale remontu wymagają, bo ostatni prowadzony był 40 lat temu. Nic się nie sypie, ale trzeba tu coś poprawić, tam coś pomalować ? słyszymy od Adama Zielezińskiego, dyrektora placówki. W placówce nadal będą organizowane wystawy. ? Te pomieszczenia nie stoją puste, jest jedna wystawa stała: "Zanim powstało miasto. Początki Radomia", ale nie tylko. Teraz można także oglądać prace Dwurnika czy Nikifora - mówi Zieleziński.

To XVIII-wieczna kamienica.

- 8-9 lat temu kupiłem ją od miasta za 1 proc. wartości. Zobowiązałem się, że w ciągu pięciu lat zrobię remont. Wtedy kamienicę zamieszkiwało 13 rodzin - opowiada Jakub Skorupski, właściciel nieruchomości. Nie obyło się bez problemów. Gmina, twierdząc, że nie wykonał remontu, tak jak to było uzgodnione, wytoczyła mu dwie sprawy. Sąd przyznał rację Skorupskiemu. Kiedy remont już się zakończył, a dawni mieszkańcy opuścili kamienicę, nie było chętnych na najem pomieszczeń. Budynek stał wyremontowany, ale pusty.

- W końcu sami na górze zrobiliśmy hostel, który właściwie jest hotelem, a na dole pub ? mówi właściciel. Goście mają do dyspozycji siedem pokoi, w których w sumie jest 19 miejsc noclegowych pojedynczych lub 25, licząc z podwójnymi. Za pubem jest ogródek piwny. Co goście odwiedzający hostel sądzą o radomskim rynku? ? Kiedyś jeden klient się za głowę złapał na widok naszego rynku, ale są i tacy, którzy chwalą, że cisza i spokój - opowiada właściciel.

W ostatnich latach kamienica nie miała szczęścia. W maju 2008 r. od spółki Rewitalizacja kupił ją przedsiębiorca Marcin Kęska. Miał ją wyremontować i otworzyć w niej hotel. Remont się przeciągał, właściciel wpadł w problemy finansowe. Komornik próbował wystawiać kamienicę na licytacje, ale kilkukrotnie, nim dopiął formalności, Kęska sprzedawał budynek pomiędzy swoimi firmami. Udało się dopiero w czerwcu ubiegłego roku. Po roku sąd wydał postanowienie o przysądzeniu własności. Teraz jest już ono prawomocne, a właścicielami kamienicy są adwokat Daniel Stańczyk i jego wspólnicy. Teraz szykują się do remontu. Poprzedni właściciel wykonał część prac. Wylane są nowe stropy i klatka schodowa. Do wymiany jest pokrycie dachowe. W budynku trzeba wstawić okna, położyć nowe instalacje, tynki.

Na parterze znajdą się lokale usługowe, a na pierwszym i drugim piętrze po dwa duże mieszkania. Ale czy znajdą się chętni, by zamieszkać w Rynku?

- Gdybym miał teraz kupować mieszkanie, pewnie zastanawiałbym się nad Miastem Kazimierzowskim - mówi Stańczyk. - Okolica zmienia się. Powoli, ale na korzyść. Kolejne kamienice są remontowane, słyszałem, że miasto chce ogłosić konkurs na płytę Rynku, są plany zagospodarowania ratusza. Za jakiś czas to będzie dobre miejsce do mieszkania - zapewnia.

Do remontu przygotowuje się też Zbigniew Gębka, właściciel kamienicy pod numerem 8.

- Kończymy prace nad dokumentacją - mówi. - Budynek jest wpisany do rejestru zabytków, więc remont będzie odbywał się pod nadzorem konserwatora. Na działce prowadzone są jeszcze prace archeologiczne, ale myślę, że prace budowlane rozpoczną się jeszcze w tym roku.

Jak zaznacza, remont będzie kompleksowy:  wymienić trzeba stropy, dach, instalacje, okna i drzwi. I tak jak sąsiedzi spod siódemki planuje na parterze lokale usługowe, a na piętrach mieszkania.

Trzy lata temu historię kamienicy zgłębiali uczniowie gimnazjum nr 2 w ramach ogólnopolskiego projektu "Młodzież adoptuje zabytki". Dowiedzieli się, że wybudowana pod koniec XVIII w. kamienica należała od 1804 r. do znanej radomskiej rodziny Hoppenów. Krótko przed drugą wojną światową wszystkie dokumenty dotyczące kamienicy zostały wywiezione do Warszawy i tam spłonęły.

To jedna z pierwszych kamienic, która na Rynku została odnowiona. Było to 10 lat temu. Dziś swoją siedzibę mają w niej m.in. radomscy działacze PiS, działa kilka biur.

Jej właściciel Jerzy Mosiołek uważa, że remont jednej czy dwóch kamienic to za mało, by radomian przyciągnąć na Rynek.

- Potrzebne są działania kompleksowe. Tu największą rolę do odegrania ma gmina, która jest właścicielem ratusza i kamienicy Deskurów, trzeba pomyśleć o zagospodarowaniu płyty Rynku - mówi. Obserwuje, jak często radomianie odwiedzają Muzeum im. Jacka Malczewskiego, i z rezerwą podchodzi do utworzenia w kamienicy Deskurów Muzeum Historii Radomia. - Ale z drugiej strony lepiej, żeby było tam muzeum, niż żeby wyglądało tak jak teraz. Chciałbym, żeby na Rynku zagościło więcej młodych ludzi, uczniów liceum plastycznego, by działały kafejki, restauracje, ogródki, by organizowane były wystawy lokalnych artystów. Przeniesienie do ratusza niektórych wydziałów urzędu miejskiego sprawy nie rozwiąże. Byłbym też za zlikwidowaniem ruchu samochodowego na Rynku. Trzeba zapewnić dojazd mieszkańców czy służb ratunkowych do posesji, ale można to zrobić bocznymi uliczkami.

Dodaje, że kibicuje wszystkim, którzy zdecydowali się na inwestycje na Rynku.

Ta XIX-wieczna kamienica została wyremontowana nieco wcześniej niż dziewiątka, w 2003 r. Kazimierz Eysymontt, właściciel budynku, mówił wówczas dziennikarce ?Wyborczej?, że gdy kupił kamienicę w końcu lat 80., była ona w fatalnym stanie. Przeciekający dach, straszna wilgoć. Jeszcze rok, dwa, a nie byłoby czego ratować. Na dodatek kilka mieszkań zajmowali lokatorzy. Ponieważ groziła katastrofa budowlana, miasto wykwaterowało ich na swój koszt.

Prowadzona przez niego firma, Komtech, zajmuje się systemami informatycznymi, a to nie wymaga dostępności dla każdego przechodnia.

- Nie musieliśmy więc meldować się przy deptaku. Poza tym adres Rynek brzmi dumnie. Jak ktoś w Polsce słyszy taki adres, to wydaje mu się, że to musi być fajne miejsce - mówił. Komtech do dziś zajmuje narożną kamienicę.

To najokazalszy gmach przy rynku. Wzniesiony został w XVIII wieku według projektu Antoniego Solariego, ale później był kilkakrotnie rozbudowywany. Przez wiele lat mieściło się w nim kolegium ojców pijarów. Po wojnie w budynku ulokowano liceum im. Kochanowskiego i liceum im. Chałubińskiego. 1974 roku po wyprowadzce szkół prowadzono w nim prace badawcze. Remont konserwatorski rozpoczął się w 1981 roku. Budynek ma ponad 4,5 tys. m kw. powierzchni. I w zasadzie cały czas prowadzone są w nim prace.

- Zawsze trzeba coś wyremontować, a to okna wymieniliśmy, a to remont piwnic zrobiliśmy - mówi Adam Zieleziński, dyrektor Muzeum im. Jacka Malczewskiego, które dziś zajmuje budynek. - Niedługo będziemy mieli remont tarasu. Taras źle nie wygląda, ale woda zalewa znajdujące się pod nim przepiękne piwnice. Dlatego chcielibyśmy zrobić remont, wymienić nawierzchnię, tak by woda już nie ściekała. Wtedy będziemy mogli lepiej wykorzystać piwnice - dodaje.

Taras ma około 150 m kw. powierzchni. Prace mają się zakończyć w tym roku. W muzeum potrzebna jest także wymiana sieci elektrycznej. - Będziemy się do tej inwestycji powoli przymierzać - mówi Zieleziński.

To jedyna na Rynku kamienica, która należy do spółki Rewitalizacja. Wybudowano ją w 1824 roku, a kilkanaście lat temu odnowiono frontową elewację. I dzięki temu ta niewielka kamienica prezentuje się dość nieźle. Gorzej jest w podwórzu. Ale wkrótce może być lepiej.

- Chcemy aplikować o fundusze unijne na remont całego kompleksu, a więc kamienicy przy Rynku 12 oraz kamienicy przy Wałowej 22. Łączą je oficyny i podwórko - mówi prezes spółki Mariusz Mróz. - Gotowy jest projekt, mamy pozwolenie na budowę.

Ekspertyzy wykazały, że stan kamienicy nie jest najlepszy. Wymienić trzeba dach, stolarkę okienną, elewację, instalacje. Kamienica jest zamieszkała i prezes ma nadzieję, że remont uda się przeprowadzić bez przekwaterowywania lokatorów do innych mieszkań.

ANDRZEJ MICHALIK

Na razie pusty stoi mieszczący się w niej lokal usługowy. Przez wiele lat była w nim apteka, ale najemcy zrezygnowali z jej prowadzenia.

? Szukamy najemcy, ale uświadamiamy też, że przy remoncie działalność w lokalu może być nieco utrudniona ? mówi prezes.

Kamienica zagrała w filmie "Nigdy się nie dowiesz" Jana Kidawy-Błońskiego, ale jej sytuacja nie przedstawia się bajkowo.

- Przeprowadzamy bieżące remonty, na gruntowne trzeba by zaciągnąć kredyt, ale nie ma takiej decyzji właścicieli ? mówi zarządzająca nieruchomością Elżbieta Kania.

Do zrobienia jest naprawdę sporo, a najpilniejszą sprawą jest naprawa kominów. Na razie zrobione zostały te na dachu prawej oficyny, teraz kolej na lewą.

- Oba balkony są pospinane linami, żeliwa, z którego są wykonane, nie da się pospawać, trzeba zrobić nowe, a koszt każdego z nich to ok. 10 tys. zł - mówi Kania. - Lokatorzy tych mieszkań zostali poinformowani o zakazie ich użytkowania. Stosują się do niego.

ANDRZEJ MICHALIK

Kamienicę (od strony Rynku, oficyny i od strony ul. Wałowej) zamieszkuje ponad 30 rodzin. Choć wydaje się to niewiarygodne, jeszcze w ubiegłym roku część z nich korzystała ze wspólnej toalety w podwórzu.

- Zrobiłam toalety w każdym mieszkaniu, toaleta w podwórku została, ale nie jest używana - mówi Kania.

Chodzi właściwie o cały kwartał między Rwańska, Rynkiem, Grodzką i placem przy farze. W jego skład wchodzą m.in. dwie przyrynkowe kamienice Rynek 14 i Rynek 15. Kamieniczki powstały między 1808 a 1825 r. Wszystkie wybudowano w stylu klasycystycznym. Mają jedno piętro, strychy i piwnice. Budynek w Rynku 15 powstał dla kupca Czarneckiego, nr 14 dla Andrzeja Deskura, do niego dobudowano oficyny przy Grodzkiej. Z czasem kamieniczki zaczęły być nazywane deskurowskimi. To tu w 1883 r. urządzono pierwszą w Radomiu wystawę zatytułowaną "Starożytności i rzeźby". Zaprezentowano wtedy ponad sto eksponatów.

ANDRZEJ MICHALIK

Od wielu lat kamienica jest pusta. Dziesięć lat temu gmina chciała uzyskać pozwolenie konserwatora zabytków na wyburzenie całego kwartału. Wtedy zarządzający budynkami RTBS Administrator przedstawił ekspertyzę, w której można było przeczytać o znacznym zniszczeniu obiektów i grożącej im katastrofie budowlanej, bo stoją na kiepskim podłożu. Ostatecznie pomysł nie został zrealizowany. Kwartał przekazano spółce Rewitalizacja, później znów wrócił on do miasta. Wielokrotnie próbowano go sprzedać. Chętnych nie było, mimo że cena spadała. Kamienice więc niszczeją. Ostatni pomysł dotyczący tego miejsca to utworzenie tam Muzeum Historii Miasta. To wymagałoby jednak ogromnych nakładów. Bez pomocy pieniędzy zewnętrznych raczej by się to nie udało.

- Rozważanych jest kilka koncepcji, jedna z nich dotyczy utworzenia tam właśnie muzeum historii miasta - mówi Janusz Kalinowski z biura prasowego urzędu miejskiego.

Kamienica pod numerem 16 także stoi pusta. - To ponad 100-letni budynek, który mój tata kupił zaraz po wojnie od żydowskich właścicieli - mówi Barbara Lisowska-Madej, właścicielka kamienicy. - Od tamtego czasu administrował nią. Tylko przez chwilę w czasie PRL miasto przejęło administrowanie, wtedy został zrobiony remont, który zresztą tylko pogorszył sytuację ? dodaje.

Kilka lat temu budynek trzeba było wyłączyć z użytkowania. - Nikt tam obecnie nie mieszka. Kamienica została zabezpieczona, tak by nie stwarzała zagrożenia - mówi właścicielka. - Niestety ekspertyzy geologiczne pokazały, że kamienica znajduje się na piaskach i m.in. dlatego w niektórych miejscach pojawiły się pęknięcia. Z tego względu koszt remontu byłby kilkakrotnie wyższy niż w przypadku innych budynków. I wyniósłby jakieś 9-10 mln zł - szacuje. A jak zaznacza, to są ogromne pieniądze. - Gdyby udało nam się pozyskać jakieś pieniądze unijne, to można byłoby remont zrobić - mówi Barbara Lisowska-Madej.

Zapraszamy do dyskusji

Czy wyremontowanie kamienic wystarczy, by przyciągnąć radomian na Rynek? Co zrobić w kamienicy Deskurów, a co w ratuszu? Jakie imprezy cykliczne miasto powinno tam organizować?

Czekamy na opinie. Piszcie na listy@radom.agora.pl