"Linia kolejowa Warszawa-Radom której budowa została już rozpoczęta, - posiada pierwszorzędne znaczenie dla sprawy ulepszenia komunikacji w państwie, skróci bowiem znacznie odległość kolejową, dzielącą stolicę od tak ważnego ośrodka życia polskiego, jaki jest Kraków. Skróci połączenie z Krakowem ( w porównaniu z dotychczasową sroga na Częstochowę o 54 km., a o 58 km. drogę od Warszawy do radomskiego ośrodka przemysłowego" - pisała 20 marca 1933 r. Ziemia Radomska. Inwestycja była tak istotna, że rozpoczęciu jej nadano odpowiednią oprawę. Zorganizowano uroczyste poświęcenie linii, którą zamierzano budować. Całość uwieczniono na fotografiach, dziś udostępnianych przez Narodowe Archiwum Cyfrowe.
Uroczystość w Radomiu relacjonowali dziennikarze. "Linja ta, której uroczyste poświęcenie odbędzie się dziś, w niedzielę o godz. 12 na rampie za przejazdem lubelskim, da możliwość zatrudnienia równocześnie na całej trasie 3 tys. robotników, prócz tego pewna liczba bezrobotnych będzie zatrudniona w przemyśle żelaznym wobec przewidywanej budowy mostów na Pilicy, Radomce i innych".
W relacjach prasowych wielokrotnie podkreślano znaczenie budowy toru dla rozwiązania problemu bezrobocia w mieście. "Nie trzeba dowodzić, że budowa normalno-torowej linii kolejowej Warszawa-Radom posiada duże znaczenie gospodarcze w szczególności, że przyczyni się ona do złagodzenia bezrobocia w naszym okręgu. Zaznaczyć należy, że jest to jedyna z szeregu robót publicznych, już rozplanowanych, a dających możność i zatrudnienia już w czerwcu 60 tys. bezrobotnych. Rząd posiada odpowiednie fundusze na wspomniane roboty i przyczyny finansowe nie mogą spowodować niespodziewanego ich zawieszenia lub czasowego przerwania prac" - pisał dziennikarz Ziemi Radomskiej.
Uroczystość poświęcenie linii zorganizowano nieprzypadkowo w dniu imienin marszałka Józefa Piłsudskiego, "przy wspaniałej pogodzie słonecznej i przy licznym udziale mieszkańców, kolejarzy, z orkiestrą". Jak relacjonował dziennikarz, pierwszy od ołtarza polowego przemawiał ks. prałat Dominik Ściskała: "Kolej dziś rozpoczęta i uroczyście poświęcona będzie miała przeogromne znaczenie dla miasta naszego, dla powiatu, województwa, dla tysięcy bezrobotnych i ich rodzin, a przedewszystkim dla państwa całego, dla bezpieczeństwa i obrony. Dziś, gdy ze wschodu czerwieni się gwiazda bolszewicka z całą grozą tego, co symbolizuje; gdy na zachodzie ciska się w paroksyźmie złości i buty neohakatystycznej Hackenkreuz - to ta kolej rozpoczęta będzie jakby stukilometrowym wykrzyknikiem, biegnącym poprzez serce Polski; od granic naszych wara!"
"Po przemówieniu ks. prałata wszedł na trybunę wiceminister Komunikacji p. inż. Czapski i w imieniu Rządu zaznaczył, że budowa nowej magistrali, której koszt wyniesie 35 miljonów złotych, aczkolwiek ważna dla państwa, jest w obecnej chwili powszechnego kryzysu wielkim wysiłkiem ze strony skarbu państwa, jednak rząd Marszałka Piłsudskiego podejmuje tę pracę, aby dać zarobek bezrobotnym" - czytamy w Ziemi Radomskiej.
Z kolei zabrał głos dyrektor kolei państwowych inż. Rogiński podnosząc, że nowa magistrala skróci przestrzeń między stolicą a Radomiem o 58 km. (wcześniej z Radomia do Warszawy jechało się przez Dęblin). W dalszym ciągu przemawiał poseł na sejm rtm. Brzęk-Osiński, potem pan Gombrowicz, w imieniu samorządu ziemi radomskiej, dziękował rządowi za podjęcie budowy, na końcu ppułk. Jażdżyński przewodniczący komitetu niesienia pomocy bezrobotnym.
W listopadzie 1934 r., w co trudno dziś uwierzyć, budowa była... zakończona. W Radomiu znów zorganizowano wielką fetę: uroczyste otwarcie linii. "Radom przeżywa swój wielki dzień" - krzyczał tytuł w Ziemi Radomskiej z 24 listopada 1934 r. Dzinnikarz zapowiadał, że nową trasą przejedzie pierwszy pociąg wiozący dostojników państwowych, w tym także prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Uroczystość poprzedziły intensywne przygotowania. Ustrojono miasto, zaproszono liczne poczty sztandarowe, zapowiedziano orkiestrę wojskową. Dbano o najdrobniejsze szczegóły. Przygotowano nawet...nożyczki do przecięcia wstęgi. Były to, jak opisywał dziennikarz, masywne, pięknie wykonane, oksydowane nożyczki opatrzone herbami Warszawy i Radomia.
"Radom przeżywa swój wielki dzień, pnie się w hierarchji miast polskich na poczytniejsze miejsce. I stroi się w odświętne szaty" - konstatował reporter gazety. ?Dworzec kolejowy najokazalej przybrany, wewnątrz udekorowany kwiatami, schody usłane dywanami. Wzdłuż ul. Traugutta, Moniuszki, Żeromskiego, trasy, którą miał odjechać prezydent Mościcki do Spały ustawili się mieszkańcy Radomia z kwiatami. Była i kompania honorowa 72 p.p. na peronie z orkiestrą wojskową.
I wreszcie wielki moment. Orkiestra gra hymn narodowy. Długi pociąg wiozący pana prezydenta, rząd, dostojników wojskowych i cywilnych zatrzymuje się na dworcu. Pan prezydent przyjmuje raport od pana pułk. dypl. Kawińskiego, dowódcy garnizonu i po powitaniu, wychodzi na peron w otoczeniu rządu z premierem Leonem Kozłowskim na czele, oraz generalicji, a m.in. gen. Konarzewskiego, Góreckiego.
Przemawia prezydent miasta Józef Zalewski. Składa wyrazy wdzięczności za węzeł komunikacyjny, który będzie potężnym czynnikiem dla dalszego rozwoju miasta. Po przemówieniu wręcza prezydentowi Mościckiemu na tacy chleb i sól i pięknie wykonane klucze z herbami Państwa i miasta Radomia od symbolicznych bram. Po tym prezydent Mościcki wsiadł do samochodu i odjechał do Spały. Radomianie obrzucili samochód kwiatami.
Pozostali dostojnicy zostali w Radomiu, noc mieli spędzić w wagonach specjalnych na radomskim dworcu.
W niedzielę odprawiono nabożeństwo w katedrze. Następnie zorganizowano uroczystości na specjalnie wybudowanej przy torach rampie. Dostojnicy państwowi dojechali tam pociągiem, reszta gości autobusami.
Rampę ustawiono w odległości kilkuset metrów od zbudowanej bramy w kształcie herbu Radomia. "Jadą, jadą. Hen w dali widać smugę dymu, smuga zbliża się coraz szybciej i oto wtacza się olbrzymi wąż wagonów, zaprzężony w dwie lokomotywy, z których pierwsza pięknie udekorowana godłem państwowym, chorągiewkami, błyszczy po bokach w srebrzystej blasze wyciętymi literami składającymi się na napis Radom-Warszawa" - relacjonował dziennikarz. Prezes radomskiej dyrekcji kolei Władysław Rogiński podsumował: ?W ciągu dwudziestu miesięcy wybudowano 102,8 km. linii na szabrze z pierwszorzędnej nawierzchni z mostem na kesonach o długości 208 m. i ponad miljon m. sześć robót ziemnych. Budowę kolei Warszawa-Radom wykonano według projektów polskiego inżyniera z krajowego materiału i przez wytrwałą pracę polskiego robotnika? - podsumowywał dyrektor.
Następnie odbyła się ceremonia poświęcenia, której dokonał biskup sandomierski Włodzimierz Jasińki. Po niej dostojnicy przecięli wstęgę, a potem pociągiem ruszyli do Bartodziej. Tam oczekiwali na nich robotnicy, którzy budowali linię. Goście zjedli wspólnie "skromny posiłek" - jak donosiła gazeta. Przygotowano bigos, kiełbasę, chleb razowy, a do popicia piwo z browaru Saskiego.
Światło gaśnie, koniec kolejnego odcinka Fotoplastykonu. Ale już zapraszamy na następny.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze