Historia lotniska, jeszcze nie wojskowego, które na dobre wpisało się w krajobraz miasta, zaczęła się od pomysłu Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, aby powołać do życia pierwszą w Polsce cywilną szkołę pilotów. 70 ha gruntów w Sadkowie przekazało Lidze nieodpłatnie Ministerstwo Rolnictwa. Prace budowlane ruszyły w maju 1929 r. Budowa szkoły i lotniska kosztowała w sumie 720 tys. zł.
W kwietniu 1932 r. Liga przekazała je Ministerstwu Spraw Wojskowych, które postanowiło szkolić tu podchorążych rezerwy lotnictwa. Obiekt trzeba było jednak rozbudować. Wykupiono kolejne 30 ha ziemi, na których powstały koszary, hangary, strzelnica oraz spadochroniarnia i rozpoczęto szkolenie w Eskadrze Szkolnej Pilotów.
W 1935 roku powstała w Sadkowie Szkoła Pilotów Rezerwy, a dwa lata później Szkoła Podchorążych Rezerwy Lotnictwa. Był to okres intensywnego szkolenia lotniczego.
Jedną z ważniejszych postaci w historii lotniska na Sadkowie był ppłk pilot Alfons Beseljak. Urodził się w Czechach, służył w armii austriackiej, ranny trafił do rosyjskiej niewoli. W wojsku polskim służył od 1919 r. Ukończył Niższą Szkołę Pilotażu w Poznaniu. Kilka lat przed wybuchem II wojny światowej został komendantem Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Sadkowie.
Tuż przed wybuchem wojny na Sadkowie utworzono Centrum Wyszkolenia na samolotach PZL.23 Karaś. Maszyny nie miały uzbrojenia, a jedynie "fotokarabin". Do udziału w szkoleniach zakwalifikowano najbardziej zaawansowanych w nauce pilotażu lotników. Byli to podchorążowie, którzy mieli już wcześniej licencje pilotów szybowcowych i motorowych.
Loty szkoleniowe na początku wykonywano z instruktorem. Były to zarówno loty dzienne, jak i nocne, również w zasłoniętej kabinie. Pilot musiał wtedy prowadzić maszynę opierając się jedynie na odczytach przyrządów.
Ćwiczenia polegały na strzelaniu do celu z "fotokarabinu" oraz na wykonywaniu manewrów, jak uniki, lotach po kursie, nauce lądowania w dzień i w nocy na lotniskach polowych. Maszyny uzbrojono w armatki i karabiny maszynowe dopiero w sierpniu 1939 r.
Podchorążowie mieli zakończyć szkolenie i przejść do rezerwy 1 września. W nocy z 23 na 24 sierpnia dla większości jednostek lotniczych ogłoszono mobilizację alarmową. Z Krakowa na Sadków przyleciały samoloty II Dywizjonu Bombowego Lekkiego 2. Pułku Lotniczego z Krakowa.
W pierwszych dniach wojny lotnisko zostało zbombardowane przez Niemców. Zginęło osiem osób, zniszczone zostały też stojące na płycie i w hangarach samoloty. Personel lotniska, w tym komendanta oraz sprzęt wojskowy ewakuowano w kierunku granicy rumuńskiej. Lotnicy zatrzymani przez Rosjan zostali zesłano w głąb ZSRR. Większość kadry trafiła potem do Katynia i Kozielska. W Charkowie stracono komendanta Beseljaka. Tylko niewielu udało się przedostać do Anglii, gdzie walczyli w polskich dywizjonach lotniczych.
Opuszczone lotnisko na Sadkowie po usunięciu skutków bombardowania, poprawieniu dróg dojazdowych i pasa startowego stało się ośrodkiem szkolenia niemieckich pilotów wojskowych. We wrześniu 1944 r. lotnisko zostało zaminowane i mocno zniszczone.
Polskie lotnictwo wróciło do Radomia w marcu 1945 roku, kiedy to na Sadków przebazowano 15. Zapasowy Pułk Lotniczy. Kolejne modyfikacje szkolenia lotniczego doprowadziły do powstania w Radomiu w 1951 r. Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5. Dziś jest tu 42. Baza Lotnictwa Szkolnego, która właśnie pożegnała służące w polskiej armii od ponad 50 lat dwa leciwe "Antki".
Światła gasną, koniec projekcji. Ale już dzisiaj zapraszamy na kolejny Fotoplastykon. Zachęcamy też do wspólnego tworzenia cyklu. Jeżeli macie Państwo stare rodzinne fotografie, które dokumentują życie rodziny ale i miasta, prosimy o ich nadsyłanie. Pokażemy je w kolejnych odcinkach Fotoplastykonu.
Przy pisaniu artykułu korzystałam z książki "Lotnisko Radom-Sadków 1939" autorstwa Cezarego Orlika.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze