Fotoplastykon Magiczny Radom. Senator Glogier [ZDJĘCIA]

Fotografie i dokumenty związane z senatorem udostępnił nam jego wnuk, Wincenty Glogier. Wśród nich były własnoręcznie spisane przez Macieja Glogiera wspomnienia. Oddajmy zatem głos naszemu bohaterowi.

?Jestem synem Urzędnika Izby Skarbowej w Radomiu, Kiljana Glogiera vel Glogera, ur. w 1824 r. w Kielcach, pochodzącego ze starej nobilitowanej rodziny szlacheckiej, żonatego z Zofią Stokowską ur. w 1838 r., w Korczynie pow. Kielce, (ślub w dniu 1-VI-1858 r., w Radomiu, par. św. Jana), córką Wincentego Stokowskiego, niegdyś bogatego ziemianina (miał majątek Bzów w Guberni Lubelskiej i drukarnię w Radomiu) i jego żony Julii z Cybulskich. Słyszałem, że wspomniany dziadek Stokowski zwykł ongiś zapalać fajkę dwudziestopięciorublówką, a jednemu z pracowników swoich Janowi Kantemu Trzebińskiemu, sprzedał drukarnię za 6.500 rubli sr. w 1865 r.

Syn dziadka Wincentego Stokowskiego, także Wincenty, człowiek bardzo zdolny i utalentowany, ukończył dwa fakultety, był prokuratorem w Radomiu, grał prześlicznie na fortepianie, a później zredukowany przy reformie sądowej rzucił wszystko i żył z lekcji muzyki, otrzymując ponadto część kwoty z wydzierżawionego majątku ziemskiego. Zmarł w szpitalu dla starozakonnych w Radomiu, syn jego, a mój dziadek, zmarł w przytułku dla starców w Radomiu w 1884 r. Jan Budzyński, którego żoną była córka dziadka - Wanda Stokowska, posiadał w Radomiu ogromną narożną kamienicę (na rogu ul. Żeromskiego i Traugutta), gdzie mieścił się hotel, który sprzedał Żydom w 1875 r., za 31.500 rubli sr. Za otrzymane pieniądze kupił majątek Brzyśce nad Wisłą w powiecie  kozienickim.

Dzieciństwa swojego w domu rodziców moich Kiljana i Zofii ze Stokowskich prawie, że nie pamiętam. Wiem, że rodzice moi mieli liczne potomstwo, że dzieci jednakże się nie chowały, ja byłem dziewiątym dzieckiem, po mnie było jeszcze dwoje i wszystkie prócz mnie pomarły, a ja byłem tą jedyną nadzieją, którą starali się wszelkimi sposobami utrzymać przy życiu. Do lat siedmiu nosiłem pasek bernardyński, rodzicami moimi chrzestnymi byli dziad i baba z pod kościoła. Matka moja jednak patrzyła na mnie zaledwie przez cztery lata i zgnębiona życiem i przejściami zmarła w 1873 roku. Od szóstego roku życia wychowywałem się u mojej ciotki Wandy ze Stokowskich Budzyńskiej, początkowo w Radomiu, a później w majątku Brzyśce.

Po zdaniu egzaminu do klasy wstępnej Gimnazjum Radomskiego, zamieszkałem na razie przy ojcu. Jednak mój ojciec ze względów wychowawczych uznał, że należy mnie oddać na stancję. I oddano mnie na stancję p. Twardzickiego naonczas bardzo renomowaną i drogą. Pamiętam, że opłata wynosiła 20 rubli miesięcznie, a żywiono podle.

W gimnazjum radomskim panował rygor żelazny i pracy było dużo. Ja jako chłopaczek mały i przymilny, po zatem grający na skrzypcach, cieszyłem się na ogół sympatią nauczycielstwa i wychowawców, zwłaszcza po jednym koncercie na cel dobroczynny, w którym jako skrzypek brałem udział i stałem się przedmiotem ogólnej owacji. A było to tak: w teatrze Rozmaitości, gdzie odbywał się koncert była na scenie budka suflera ? a wejście do niej przykryto deską. Przypadkowo stanąłem ze skrzypcami właśnie na tej desce i kiedy podczas wykonywania utworu solowego deska się odchyliła, cały mały artysta wpadł pod podłogę, trzymając jednak pieczołowicie małe skrzypeczki do góry, żeby się nie rozbiły. Takiego brawa, jakie wtedy dostałem, nigdy już w życiu nie otrzymałem.

Gdy byłem w 2-giej klasie gimnazjum zmarł mój ojciec w 1881 r., wobec czego dostałem się ponownie pod opiekę wujostwa Budzyńskich, gdzie już pozostałem do czasu ukończenia gimnazjum.

Jako uczeń klasy 6-tej zakochałem się w obecnej mojej żonie Martynie Wereszczyńskiej, a zakochałem się śmiertelnie i na całe życie. Gdy porównuję obecnie obserwowane objawy miłości młodzieńczej z objawami, które sam przechodziłem, to stwierdzić muszę, że uczucia nasze były otoczone jakimś nimbem poezji, że ukochana osoba była dla nas czymś niedostępnym.

Gdy otrzymałem maturę gimnazjalną, powiedziałem sobie w duszy, że nie umiem nic. Pamiętam, że kiedy spotkałem na ulicy już w parę tygodni po otrzymaniu matury, dyrektora Smorodinowa, trzymany w ręku papieros ukryłem w rękawie, a prawa ręka przesunęła się bezwiednie po ubraniu, jak gdyby sprawdzając czy wszystkie guziki są zapięte. Oto były refleksje surowego rygoru szkolnego, nawet już po wydostaniu się na wolność.

Po ukończeniu gimnazjum, zapisałem się na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, zająłem skromny pokoik przy ul. Brackiej z moim kolegą Guciem Paruckim, - a nie mając z domu żadnej pomocy materialnej, zakrzątnąłem się energicznie o wynalezienie dla siebie jakiegoś źródła dochodu. Pod tym względem udało mi się znakomicie, gdyż za poradą starszych studentów, od samego początku wziąłem się do redagowania skryptów wykładowych, które wydawałem przez lat cztery zarabiając w ten sposób wspaniale po 150 rubli miesięcznie.

Jako zapalony muzyk, korzystając z pobytu w Warszawie, zająłem się pilnie studiami muzycznymi. Brałem lekcje na skrzypcach u sławnego profesora St. Barcewicza, uczęszczałem pilnie na opery i kwartety oraz na świetne wówczas koncerty Towarzystwa Muzycznego w salach redutowych. Oprócz tego zorganizowałem i prowadziłem chór złożony ze studentów i młodych panienek, który nosił nazwę ?Fujara?. Oryginalny był pomysł owego chóru: dziesięć domów z inteligencji, posiadające córki dorastające i dorosłe, w każdą środę wieczorem urządzały u siebie skromne herbatki z buterszmitami, na których pod moją dyrekcją ćwiczono bezpretensjonalne utwory chóralne. Rezultat artystyczny tej naszej pracy był zapewne niewielki, ale za to był rezultat inny, - z grona chóru skojarzyło się pięć par małżeńskich, którymi ja jako przewidujący dyrektor ułatwiałem zbliżenie, za co byłem bardzo lubiany.

Po ukończeniu uniwersytetu w 1893 r., zapisałem się początkowo na aplikację adwokacką do znanego wówczas mecenasa A. Pepłowskiego. Po paru jednak miesiącach zmieniłem zamiar i wstąpiłem na aplikację sądową do sądu Okręgowego w Radomiu. Od tej pory po świetnych materialnie czasach na studiach uniwersyteckich, rozpoczyna się dla mnie najtrudniejszy okres ciężkiej walki o byt. Dość powiedzieć, że w tym czasie, nie pobierając w sądzie ani grosza, musiałem się utrzymać początkowo z jednej jedynej lekcji muzyki, jaką zdołałem w Radomiu otrzymać, to jest za pięć rubli. Potem zakrzątnąłem się i zorganizowałem w Radomiu orkiestrę amatorską, za prowadzenie, której pobierałem po 25 rubli miesięcznie.

Przypominam sobie również, że jako podsekretarz w Sądzie Okręgowym Radomskim, brałem kiedyś w okresie karnawału udział w sesji sądowej, w składzie trzech sędziów, na której przeprowadzono badanie świadków. Tak się jakoś złożyło, że zarówno przewodniczący jak i dwaj sędziowie byli dobrze podchmieleni. Wprowadzają świadków, - jeden z nich pijaniuteńki, ledwie się na nogach trzyma. Adwokat strony oponuje przeciwko badaniu świadka w takim stanie. Przewodniczący podnosi głowę, patrzy przez chwilę na świadka i porozumiawszy się szeptem z sędziami, mówi: ?co pijany? ? Jeszcze nie zupełnie, można badać?. Po przebadaniu tego świadka wprowadzono następnego. Chodziło o to, czy świadek był u rejenta. Świadek odpowiada: ?Byłem i w trąbę całowałem?. ? Co to znaczy, czy on zgłupiał? Okazało się, że odpowiedź ta była prawdziwa i udowadniała bytność świadka u rejenta. Rejent w Opocznie był głuchy. Chłopi po odczytaniu aktu, kiedy rejent zwracał się do nich przysuwając tubę do ich ust, myśleli, że jest to jakiś symboliczny obrządek potrzebny do umocnienia aktu i całowali tubę z nabożnym namaszczeniem.

Pragnąc możliwie skrócić opis mojej pracy, którą poza pomocą Bożą i pomocą dobrych ludzi zawdzięczam wszystko, do czego w życiu doszedłem, dzielę działalność moją na trzy grupy: a/ pracę zarobkową, b/ pracę społeczną i c/ działalność polityczną.

A/ do pracy zarobkowej zaliczam: 1) udzielanie przeze mnie od IV klasy gimnazjum korepetycji i lekcji muzyki, 2) redagowanie i wydawnictwo skryptów na uniwersytecie, 3) prowadzenie w Radomiu orkiestry amatorskiej, za co pobierałem po 25 rubli miesięcznie, 4) pracę zawodową w Sądzie Okręgowym Radomskim, począwszy od stanowiska Pomocnika Sekretarza w Wydziale Cywilnym z płacą 35 rubli 25 kopiejek miesięcznie, a następnie pisarza hipotecznego z płacą 100 rubli miesięcznie i dodatkami, które były wysokie. Na tym urzędzie zastała mnie wojna światowa. Władze rosyjskie przy ewakuacji wyznaczyły mnie Kustoszem mienia sądowego w Radomiu, a władze okupacyjne Austro-Węgierskie poleciły wznowić urządzenie. W roku 1917 powołano mnie przez Radomskie Towarzystwo Prawnicze do zorganizowania Okręgu Sądowego Radomskiego, a więc Królestwa Polskiego Sądu Okręgowego w Radomiu i czterdziestu kilku Sądów Pokoju w siedmiu powiatach b. Guberni Radomskiej. Na ten cel otrzymałem od władz okupacyjnych niemieckich dziesięć tysięcy marek i za tą śmiesznie skromną sumkę przy pewnej ofiarności społeczeństwa, dzięki ideowej współpracy bardzo wartościowego pierwszego zastępu sądowników polskich, zorganizowałem duży Okręg Sądowy. W 1917 roku zostałem mianowany Prezesem Sądu Okręgowego w Radomiu z bardzo skromną pensją, wypłacaną w koronach austryjackich i na tym stanowisku pozostałem przez lat trzy t.j. do roku, 1920  kiedy zostałem powołany na wysokie i odpowiedzialne stanowisko Szefa Sekcji Służbowej Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie. Na tym stanowisku pozostałem zaledwie półtora roku, gdy zmuszony obowiązkami rodzinnymi prosiłem o mianowanie mnie notariuszem w Radomiu.

Do mojej pracy społecznej zaliczam: 1) Praca na stanowisku Skarbnika Radomskiego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej, 2) Bezpłatne wykłady ekonomii i prawa w radomskich szkołach polskich męskich i żeńskich. Tą pracę pedagogiczną prowadziłem z prawdziwym zamiłowaniem przez lat dziewięć, w okresie po strajku szkolnym /1905 r./, a nawet ogłosiłem drukiem podręcznik szkolny do nauki ekonomii, 3) Byłem długoletnim prezesem Towarzystwa Dobroczynności w Radomiu, 4) Wiceprezesem Towarzystwa Opieki dla umysłowo chorych, 5) Wiceprezesem Komitetów Obywatelskich, 6) Wiceprezydentem Radomia w czasie pierwszej wojny światowej. 7) Członkiem Zarządu Radomskiej Powiatowej Rady Szkolnej, a później prezesem tejże Rady, 8) Prezesem Towarzystwa śpiewackiego Lutnia, 9) Prezesem Radomskiego Towarzystwa Prawniczego, 10) Byłem organizatorem i prezesem Komitetów Plebiscytowych ziemi radomskiej, 11) Długoletnim prezesem Towarzystwa dla prowadzenia i utrzymania średniej szkoły żeńskiej w Radomiu, 12) Byłem założycielem i prezesem Radomskiej Filii Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, oraz kierownikiem Radomskiej Szkoły Muzycznej im. Chopina, 13) Byłem członkiem honorowym Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.

Powyższe litanie terenów mojej działalności społecznej nie jest pełna, stwierdzam, bowiem bez przesady, że brałem żywy udział we wszelkich poczynaniach kulturalnych, dobroczynnych i oświatowych, przeważnie na

Terenie Radomia, ale również i poza Radomiem, uważając, że praca społeczna jest obowiązkiem każdego obywatela polskiego.

Co do mojej działalności politycznej, to przede wszystkim zaznaczam, że zasadniczo jestem usposobienia apolitycznego, gdyż partie polityczne jako takie, były mi zawsze obojętne, a walki partyjne uważałem za wstrętne. Gdy jednak otrzymałem propozycję wejścia do senatu Rzeczpospolitej Polskiej to propozycję tą przyjąłem i zostałem wybrany do senatu z listy państwowej Nr 8 i piastowałem mandat senatora oraz sekretarza senatu pod przewodnictwem Marszałka Trąbczyńskiego w latach 1922 ? 1927.

Należałem do Klubu Chrześcijańsko Narodowego, do którego pociągnął mnie wysoki poziom kultury i etyki członków tego klubu, z, pośród których wymienię Ks. Arcybiskupa Teodorowicza, Ks. Biskupa Sapiechę, generała Hallera, Witolda Czartoryskiego, prof. Dubanowicza, Kasznicę, Strońskiego, Janta-Połczyńskiego i wielu innych. W senacie pracowałem w Komisjach: Prawniczej i Oświatowej. Najpoważniejsze ustawy przydzielono mi do referatu. W 1928 r., zostałem odznaczony przez Papieża Piusa XI orderem Grzegorza Wielkiego" - pisał we wspomnieniach senator.

Maciej Glogier w 1914 r. zamieszkał wraz z rodziną w pięknej kamienicy (obecnie ul. Sienkiewicza 12), zaprojektowanej przez Józefa Piusa Dziekańskiego i wybudowanej dla niego. Zmarł w 1940 r. Jest pochowany w rodzinnym grobowcu Glogierów i Wereszczyńskich na cmentarzu przy ul. Limanowskiego.

Światło gaśnie, koniec tego odcinka Fotoplasykonu. Ale już zapraszamy na następny, za tydzień.