Przed wojną na terenie miasta było 1890 warsztatów rzemieślniczych, w których pracowało 6,5 tys. pracowników. Niemcy doprowadzili do likwidacji ok. 800 z nich, w wyniku czego pracę straciło 300 osób. Likwidowali także placówki handlowe, kierując zatrudnione tam osoby do przymusowej pracy w przemyśle oraz na roboty do III Rzeszy. Sklepikarze i rzemieślnicy, którzy ostali się w mieście musieli płacić słone opłaty na rzecz okupacyjnych władz. Zdjęcia wykonane w latach 1939 - 1944 zachowały się i dzisiaj można je oglądać w zbiorach Archiwum Państwowego w Radomiu.
Rynek 4. M. Hebicht prowadził tu sprzedaż towarów mieszanych, a Z. Magiera miał sklep z towarami spożywczo - kolonialnymi. Radomianie raczej rzadko się w nich zaopatrywali. Warto przypomnieć, że robotnicy pracujący w przemyśle po 10 godzin dziennie zarabiali miesięcznie 160 zł., umysłowi 240 zł. Za 160 zł. można było kupić jedynie przydziały kartkowe. Pieniędzy brakowało na żywność, leki, opał, odzież i obuwie. Mieszkańcy podradomskich wsi nielegalnie dostarczali do miasta podstawowe artykuły żywnościowe. Ceny były bardzo wysokie: słonina 1 kg - 180 zł., masło - 1 kg 170 zł, cukier - 1 kg 80 zł, mąka 1 kg 27 zł.
Lewa strona ulicy Rwańska tuż przy Rynku. Tu znajdował się magiel.
Sklepiki przy ul. Rwańskiej przy Rynku.
Rwańska 5. Szyldy informowały, że znajdował się tam sklep z artykułami gumowymi St. Raczkowskiego i K. Janiszewskiego oraz warsztat szewski St. Zacharskiego.
Ulica Rwańska i Pracownia Kuśnierska A.M.Werber, a w ofercie czapki i futra.
Ul. Rwańska. Tu w czasie wojny sprzedawano meble wyściełane w sklepiku Ignacego Franczaka. Był też pod numerem 3 bar, a nieco dalej, naprzeciwko kościoła farnego sklep spożywczy. Co ciekawe, sklepik wciąż działa w tym samym miejscu.
Rwańska 25. Galanteria A. Ziętek
Ul. Rwańska 17. Tu serwowano śniadania, obiady i kolacje, a do posiłków piwo. Obok kolejny zakład fryzjerski.
Ul. Rwańska. M. Gimler prowadził tu sprzedaż szkła.
Fryzjer. Jak widać, właściciele punktów usługowych mieli obowiązek wywiesić szyldy także w języku niemieckim.
Kamienica przy ul. Reja 13/15. Warto zwrócić uwagę na pomieszczenia mieszkalne, które znajdowały się w przyziemiu. Dziś budynek stoi opuszczony, straszy odpadającym tynkiem, pustymi oknami i nadpalonym poddaszem.
Ul. Traugutta 62. Kamienica, w której znajdował się Hotel Francuski.
Ul. Traugutta 39. A. Hempel sprzedawał tu wyroby chemiczne i farby. Obok znajdował się Fryzjer "Viktoria".
Ul. Traugutta 37. Państwo Józef i Stefania Łuckiewicz prowadzili sprzedaż artykułów opałowych.
Ul. Traugutta. Na fotografii skład materiałów opałowych, aptecznych i farb. Właścicielem był Włodzimierz Chrzanowski.
Ul. Traugutta i Broni. Na zdjęciach Domy Majewskich, budki przy ul. Traugutta. Na ścianie budynku widoczna reklama z chwytliwym jak na tamte czasy hasłem: "Najlepsze Mydło Sport". Z szyldów można się dowiedzieć, że tu znajdowały się owocarnia i Fryzjer Damki i Męski Z. Pajączkowskiego.
Ul. Traugutta 20 i punkt z materiałami piśmiennymi
Budynek przy ul. Traugutta 14. Znajdował się tam sklep spożywczy F. Huszko.
Ul. Traugutta. Herbaciarnia
Ul. Traugutta 9, w pobliżu placu dworcowego. Na zdjęciach sklep spożywczy cukrów i wody sodowej prowadzony przez trójkę wspólników o nazwiskach Barańska, Chyrczakowski i Rembjelak. Obok sklep z materiałami piśmiennymi.
Ul. Traugutta 8. Znajdował się tu sklepik pana Zapolskiego z produktami chemicznymi, była też Perfumeria "Mimoza" oraz Dom Handlowo-Chemiczny.
Pl. Kazimierza. Na fotografiach punkty usługowe, m.in. zakład krawiectwa męskiego
Ul. Malczewskiego 10. Franciszek Wiosna prowadził tu punkt handlowy. Warto zwrócić uwagę na tabliczkę przy wjeździe na podwórko: "Postój wozów - płatne".
ul. Malczewskiego
ul. Malczewskiego
Ul. Malczewskiego 8. Sklepik z artykułami malarskimi, którego właścicielem był pan Zacharski.
Ul. Malczewskiego 8, punkt usługowy prowadzony przez M. Hempla. Tu ciekawostką są balkony nad bramą wjazdową na podwórko. Nie zachowały się do obecnych czasów.
Punkty usługowe na rogu ulic Malczewskiego i obecnej Stańczyka. Dziś stoi tam pawilon z używaną odzieżą.
Prawdopodobnie Malczewskiego 23. Tam oferowano noclegi, obok była farbiarnia F.M. Cichoniów, jeszcze dalej restauracja.
Restauracja i sklep z żelazem.
Dzieci przed sklepem z produktami mleczarskimi.
Plac Jagielloński i sklep "Ziarno". Fotografię wykonano w 1939 r. Sklep o nazwie "Ziarno" nadal funkcjonuje przy Placu Jagiellońskim.
Mimo grozy wojny, w mieście ludzie chcieli wieść normalne życie. Nie dziwi zatem, że byli i tacy, którzy stawiali na łut szczęścia w loteriach liczbowych. Na tablicy wywieszonej za oknem tego punktu można dojrzeć wyniki losowania Lotto. My dostrzegliśmy liczby: 18, 17, 67, 78, 52, 53, 68, 60, 79, 57.
Światła gasną, koniec projekcji. Ale już zapraszamy na następną. Zachęcamy też do tworzenia Fotoplastykonu. Czekamy na stare zdjęcia i widokówki. Adres mailowy: listy@radom.agora.pl
Korzystałam z książki Czesława Tadeusza Zwolskiego "Historia Miasta Radomia. Kronika".
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze