Policja państwowa powstała w oparciu o uchwałę sejmową z 1919 r. Komendę Powiatową ulokowano w budynku przy ul. Lubelskiej 53 (obecnie Żeromskiego). Podlegała ona Komendzie Okręgowej w Kielcach i zajmowała się przede wszystkim sprawami administracyjnymi, gospodarczymi oraz sprawowała nadzór nad szkoleniem policjantów powiatu radomskiego.
Oprócz komendy powiatowej funkcjonowały dwa komisariaty: miejski i kolejowy, zapewniały porządek i bezpieczeństwo w mieście oraz na linii kolejowej Skarżysko-Kamienna - Dęblin.
Do głównych zadań policjantów należało patrolowanie, dokonywanie obchodów i obsadzanie posterunków ulicznych. W 1927 r. komendantem komisariatu Policji Państwowej w Radomiu był kom. K. Gwóźdź. Pierwszym komendantem komisariatu kolejowego został aspirant Adolf Chmielnicki.
W powiecie radomskim w okresie międzywojennym ustanowionych było 16 posterunków, każdy z kilkuosobową obsadą. Oprócz policji mundurowej, został utworzony pion służby śledczej, który miał się zajmować zapobieganiem i wykrywaniem przestępstw. Oprócz śledczych i wywiadowców miał na etacie fotografa - daktyloskopa.
Po kolejnych reorganizacjach w miejsce pionu śledczego powstał wydział z siedzibą przy ul. Żeromskiego 53. Kierownikiem wydziału w latach 1933-35 został aspirant Wacław Żarek, a w 1936 r. podkomisarz Kazimierz Mickie. Do zadań wydziału należało prowadzenie śledztw w sprawach dotyczących przestępstw politycznych, zabójstw, rozbojów i kradzieży, podrabiania pieniędzy, papierów wartościowych i wszelakich dokumentów, czynów nierządnych, katastrof komunikacyjnych, spraw związanych z wyrobem i gromadzeniem broni oraz materiałów wybuchowych.
W okresie międzywojennym panował podział na policjantów - oficerów i szeregowych. Korpus oficerski stanowili policjanci ze stopniem generalnego inspektora, nadinspektora, inspektora, podinspektora, nadkomisarza, komisarza, podkomisarza i aspiranta. Natomiast szeregowymi byli: starszy przodownik, przodownik, starszy posterunkowy i posterunkowy. W ówczesnych szeregach policji zdecydowaną większość stanowili szeregowi.
W 1939 r. na 203 policjantów w powiecie radomskim, niecałe 6 proc. funkcjonariuszy miało doświadczenie w pracy dłuższe niż 15 lat. Najwięcej było policjantów pracujących zaledwie od 5 i mniej lat. Ale zdecydowana większość policjantów miała ustabilizowane życie rodzinne: 159 na 209 było żonatych z czego prawie połowa miała więcej niż czworo dzieci!
Funkcjonariusze pełnili służbę w mundurach barwy granatowej, z dystynkcjami koloru błękitnego i srebrnego. Do tego posiadali płaszcz, spodnie bryczesy, granatową czapkę, buty z cholewami, pas i rękawiczki.
Przedwojenny policjant na wyposażeniu miał broń palną krótką i długą, gumowa pałkę, kajdanki, szablę i bagnet. Jeśli chodzi o broń, to były rewolwery Nagant, Gasser, Lebel, pistolety Mauser, Ortgis oraz karabiny Mannlicher i Mosin. W 1939 r. policja radomska miała 176 sztuk karabinów z bagnetami Mannlicher, cztery sztuki bez bagnetów, 211 rewolwerów Nagant oraz dwa karabiny maszynowe Suomi, a ponadto 130 sztuk stalowych hełmów i 170 pałek gumowych. Dodatkowo funkcjonariusze mieli na wyposażeniu cztery pancerze i cztery tarcze chroniące przed strzałami z broni palnej, 132 granaty drażniąco-łzawiące i 45 masek przeciwgazowych.
Prawdziwą piętą achillesową były środki transportu. Wystarczy podać, że w 1939 r. Komenda Powiatowa Policji Państwowej w Radomiu posiadała... jeden samochód osobowy, jeden półciężarowy i jeden motocykl. Za to posterunki były wyposażone w środki łączności, lepiej niż w innych częściach kraju i na 16 posterunków tylko ten w Milejowicach nie posiadał telefonu.
Rok 1939. Na przełomie listopada i grudnia okupacyjne władze niemieckie reaktywowały policję polską, zwaną powszechnie "granatową" od koloru mundurów. Do pracy w formacji zmuszono groźbami przedwojennych funkcjonariuszy.
Komenda Miasta mieściła się przy ul. Reja 5. Oprócz kontynuowania działań sprzed wojny, policjanci musieli także egzekwować przestrzeganie przez mieszkańców przepisów wydawanych przez władze niemieckie oraz uczestniczyć w polityce eksterminacyjnej. Działała ona pod nadzorem niemieckiej policji porządkowej.
Mimo, iż wielu policjantów włączyło się w działalność konspiracyjną, mieli i tak złą opinię wśród mieszkańców, zwłaszcza, że po weryfikacji przeprowadzonej w 1942 r. do formacji przyjęto byłych kryminalistów.
W 1944 r. dekretem PKWN rozwiązano policję i w jej miejsce powołano Milicję Obywatelską. Komenda Miasta mieściła się przy ul. Narutowicza 40, potem przy ul. Kilińskiego 30 i Traugutta 30. Nowoutworzona formacja zmagała się z wieloma problemami, jak brak mundurów, płaszczy i obuwia dla milicjantów. Było tak źle, że komendant zorganizował akcję pomocy. Uzbierano ponad 350 tys. zł. za co zakupiono 120 par butów. Problemem był też brak wykwalifikowanej kadry.
Rok 1990 przyniósł kolejne zmiany. Milicja Obywatelska została zlikwidowana, w jej miejsce znów powróciła policja. W wyniku weryfikacji ze służby w całym kraju odeszło ponad 3 tys. funkcjonariuszy. Pierwszym komendantem rejonowym w Radomiu został podinsp. Grzegorz Węsek.
Korzystałam z albumu ?Z kart historii radomskiej policji? wydanego w 90. rocznicę uchwalenia ustawy o Policji Państwowej pod redakcją Szczepana Kowalika i materiałów archiwalnych Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze